Użytkownik: Tiste Andii 17.05.2022 12:51 napisał(a):
Odpowiedź na: Jest w w książce scena gd... | Rosco — Przyjacielu, — mówił biskup — nim odejdziesz, zabierz swoje lichtarze. Oto są.
 Zdjął z kominka dwa świeczniki srebrne i podał je Janowi Valjean. Kobiety patrzyły nie rzekłszy słowa, żadnem poruszeniem, spojrzeniem nawet nie przeszkadzając biskupowi.
 Jan Valjean drżał jak listek. Obłąkany prawie, machinalnie wziął dwa świeczniki.
 — A teraz — rzekł biskup — idź z Bogiem. Ale, przyjacielu, wracając do mnie, nie przechodź ogrodem. W każdej porze możesz wejść i wyjść drzwiami od ulicy. We dnie i w nocy zamknięte są tylko na klamkę.
 I obracając się do żandarmów, dodał:
 — Możecie się oddalić, panowie.
 Żandarmi odeszli.
 Jan Valjean był jak człowiek blizki omdlenia.
 Biskup zbliżył się i rzekł doń pocichu:
 — Nie zapominaj, nie zapominaj nigdy, żeś mi obiecał z pomocą tego srebra zostać poczciwym człowiekiem.
 Jan Valjean nie przypominał sobie, żeby co podobnego obiecał, i milczał zdumiony. Biskup wymówił te słowa z przyciskiem i dodał uroczyście:
 — Janie Valjean, bracie mój, odtąd nie należysz do złego, lecz do dobrego. Kupuję ci twą duszę, wydzieram ją czarnym myślom i duchowi zatracenia, a wracam Panu Bogu (W. Hugo "Nędznicy", Warszawa 1900, Cz. 1, Ks. II, rozdz. XII; za: wikisource.org)

Babcia Bronia nie cytowała tego fragmentu, tylko - czytała. Trudno zgadnąć czemu akurat ten ustęp wybrała seniorka rodu. Ani ona, ani jej wnuk Ignacy nie byli przecież zbrodniarzami, nie mieli na swych sumieniach jakichś ciężkich przestępstw.
Babcia w swej spowiedzi; Ignacy był księdzem; wyrzucała sobie, iż nie zadbała odpowiednio o różnych członków swej rodziny, zwłaszcza o: Władzię - matkę Ignacego i jego samego ("za mało byłam, za mało z wami [...] Mówiłam, że Władzia ulubiona synowa, a nie wiedziałam, że dziecko pod sercem nosi [...] Władzia była sama [...] Musiało być jej ciężko, a my Winni, no cóż... Za mało jej okazaliśmy serca i zrozumienia").
Babka uważała też, że pewne tajemnice rodzinne (znane nielicznym) należało wreszcie odkryć. Gdyby ich nie było los wielu osób mógłby potoczyć się inaczej (w domyśle: lepiej). Najważniejsza z takich tajemnic dotyczyła pośrednio i Ignacego. Niektórzy członkowie rodziny wiedzieli, iż jego matka przed śmiercią powiła martwe, nieślubne dziecko, które pochowała w ogrodzie. Taka była "rodzinna wersja". Babka wyznała jednak Ignacemu, że dziecko żyło i zostało oddane do sierocińca. Babka odkryła kim jest to dziecko, była to Łucja Wierusz-Kowalska. W ten sposób Ignacy dowiaduje się, że ma siostrę, co więcej wyszła ona za mąż za Jaśka, nieświadomie łącząc się węzłem małżeńskim z bliskim kuzynem.
Odkrycie tej tajemnicy miało dla Ignacego istotne znaczenie. Otóż żył on tyle lat w przekonaniu, że jego matka była dzieciobójczynią, że dziecko nie urodziło się martwe - tylko go zabiła ("- Myślałem, że urodziło się martwe. 'Nie', zadzwoniło mu w głowie. 'Myślałeś, że matka zabiła swoje dziecko, tak jak twój brat zabił ojca. Byłeś przekonany, że urodziłeś się wśród zabójców i zwyrodnialców'").

Jaki to wszystko może mieć związek z przemianą Valjeana? Może tkwi on w słowach rozpoczynających spowiedź Bronisławy, gdy mówiła: "ksiądz kazał mi zapomnieć, ale ja tego nie mogę zabrać na tamten świat [...] Ignasiu ty musisz to wiedzieć i nosić o, kiedy mnie już zabraknie [...] nie umiałam nic zrobić, nie wiedziałam... Ale nie jest za późno".
Nigdy nie jest za późno by zawrócić z przestępczej drogi, nigdy nie jest za późno by spróbować naprawić błędy z przeszłości.