Stronice książki „Syn latającej czarownicy. Bajki lapońskie” zajmują stworzenia niezamieszkujące w najpopularniejszych baśniach europejskich. Czają się w nich przeciwnicy człowieka: złe duchy i upiory, olbrzymi, brutalni i głupkowaci staalo oraz groźni zbójcy Czudowie. Istnieją także podziemni (zwani także kuffitarami), którzy prawie niczym nie różnią się od ludzi i łatwo ich z nimi pomylić. Kuffitarowie tworzą rodziny, hodują krowy i reny, jednak mają swoją własną krainę położoną pod ziemią. Rzadko zdarza się ich zobaczyć, ponieważ zazwyczaj pozostają niewidzialni.

Równie niezwykłe są tu postacie ludzkie. Wdowa Naavisemo (matka dziewczyny o przecudnej urodzie) to swoisty wzór postępowania: szanuje przyrodę, wszystko dobre, co zrobi, zostaje jej odpłacone. Luhtakka to przeciwieństwo Naavisemo: zawistna starucha, zła dla ludzi i zwierząt. Często bywa przedstawiana jako jej sąsiadka lub jako żona okrutnego staalo. Niezwykle ważną postacią lapońskich opowieści jest staruszka z Kentanpaa mieszkająca na skraju pól i swoją mądrością chętnie dzieląca się z potrzebującymi. Kobieta cieszy się wielkim zaufaniem i jest wzywana na pomoc nawet przez króla.

Wiele utworów zamieszczonych w zbiorze uczy szacunku dla przyrody. W opowieści „Z zorzy polarnej nie można stroić żartów” pokazane są konsekwencje lekceważącego zorzę jojkowania*. Podobno do dziś Lapończycy wierzą, że takie zachowanie może rozgniewać zorzę polarną, która zemści się spalając żartownisia na popiół. Inne baśnie wyjaśniają, dlaczego kruk i czubek ogona gronostaja są czarne, pokazują, w jaki sposób ren się udomowił, a komar dotarł do Laponii.

Oczywiście w baśniach lapońskich można znaleźć postaci i motywy występujące w innych baśniach europejskich: sprytnego lisa, czarownicę, czarownika, diabła, królewicza wybierającego na żonę biedną dziewczynę, syrenę stająca się kobietą, groźnego władcę wód czy odnoszącego zwycięstwo najmłodszego syna. Opowieść „Lis sługą Jussy Juholainena” bardzo przypomina „Kota w butach” i rosyjskie baśnie „O Kuźmie bogaczu” oraz „Na rybki zawołanie”, w których zwierzę (w zamian za darowanie mu życia lub zajęcie się nim) zapewnia człowiekowi majątek i pozycję społeczną.

Lektura lapońskich mainnas** jest szansą poznania ludowych opowieści nieznanych szerszym kręgom odbiorców. Oryginalne, czasem straszne, czasem zabawne historie pokazują, jak trudnym zabiegiem jest tworzenie typologii gatunków folkloru oraz uświadamiają, jak dużą rolę w kształtowaniu postaw życiowych mają opowieści. Warto, by stworzenia z magicznych mainnas zasiedliły wyobraźnię ludzi z całego świata.



---
* Jojkowanie – sposób śpiewania charakterystyczny dla Lapończyków.
** Mainnas – opowiadanie, o którym nie wiadomo, czy opiera się na prawdziwych zdarzeniach, czy jest dziełem wyobraźni. W języku lapońskim brak odpowiedników dla słów bajka i baśń; mainnas to zarówno bajki, jak opowiadania i historie.