Recenzuje: Dorota Tukaj


O tym, że profesor Jerzy Bralczyk potrafi mówić ze swadą i odznacza się wybornym poczuciem humoru, nie trzeba czytelnika przekonywać. Że oba te przymioty czynią go idealnym partnerem do błyskotliwych rozmów czy to z innym językoznawcą („Trzy po 33”, „Wszystko zależy od przyimka”), czy to z dziennikarzem-satyrykiem („Kiełbasa i sznurek”, „Na drugie Stanisław”), i że te rozmowy nadają się doskonale do utrwalenia na papierze, także nie ma wątpliwości. Ale kto by się spodziewał, iż w lingwistyczne dyskusje wciągnie własną żonę, uprawiającą zawód od językoznawstwa dość odległy? Chociaż z drugiej strony, zważywszy na temat rozmowy, udział w niej małżonki profesora aż tak nie zaskakuje: doktor Lucyna Kirwil to wszak psycholog, a kto jest bardziej predysponowany do mówienia o uczuciach, niż specjalista od ludzkiej duszy?

Gdybyśmy jednak sądzili, że dyskurs ograniczy się do omawiania tematu z punktu widzenia dyscyplin naukowych reprezentowanych przez oboje małżonków, bylibyśmy w błędzie; prowadząca rozmowę Karolina Oponowicz tak zgrabnie manewruje pytaniami, by skłonić ich do uchylenia rąbka tajemnicy ich własnego związku, co też czynią – a trzeba dodać, że z taktem i dyskrecją właściwymi już tylko przedstawicielom starszych generacji. Bez patosu i bez trywializacji, bez celebryckich póz i bez prób sztucznego zaprzyjaźniania się z czytelnikiem – naturalnie, oszczędnie w słowach opowiadają o swoim sposobie na długie wspólne życie, podkreślając konieczność obopólnych starań, szukania kompromisów, wykształcania tolerancji. Ale to tylko między wierszami, bo przecież, jak głosi podtytuł, rzecz jest „o miłości w języku”. I rzeczywiście mowa tu o wszystkich jej aspektach i wszystkich fazach. O tym, dlaczego chłopcy ciągną dziewczynki za włosy i nacierają śniegiem, zamiast dać „choć zaschnięty kwiatek”[1]; jak się miłość wyznaje, żeby to brzmiało bardziej przekonująco; i czy trzeba owo wyznanie/deklarację powtarzać, kiedy się już jakiś czas jest ze sobą. O kochaniu, miłowaniu, lubieniu i „lajkowaniu”[2]. O różnicy między miłośnicą a miłośniczką i kochankiem a kochasiem. O oświadczynach Pierre'a Biezuchowa i o kłopotliwym pytaniu zadanym żonie przez Tewjego Mleczarza. O piosenkach Laskowskiego i Martyniuka, o listach Osieckiej i Przybory, o nieświadomie przyrządzonej czarnej polewce i o głaskaniu po głowie. O tym, o czym „nie powinno się za dużo mówić”, a „jeśli w ogóle, to publicznie tym bardziej”[3], czyli dlaczego „mężczyzna kiep to w ogóle nie mężczyzna”[4], jaki związek ma najpopularniejszy polski wulgaryzm z drobiem domowym i czemu nie należy nazywać kogoś „bucem”, nie sprawdziwszy, z jakich okolic Polski pochodzi. Czy fraza „Nie chcę się z tobą kłócić, ale…”[5] rzeczywiście zniechęca do kłótni, a „O co ci chodzi tak naprawdę?”[6] zachęca do rzeczowych wyjaśnień, czy też odwrotnie. Czy ważniejsze, by list miłosny był długi i pełen wzniosłych słów, czy aby nie zawierał błędów ortograficznych. I czy ma się o czym ze sobą rozmawiać, przetrwawszy wspólnie dwadzieścia, trzydzieści, pięćdziesiąt lat.

To tylko nieliczne z wielu kwestii poruszanych podczas tej długiej rozmowy, tyleż poważnej, co pełnej humoru, prowadzonej gładką i bogatą polszczyzną, niezeszpeconą nawet przez niestosowne słowa, a to dlatego, że pojawiają się one w wypowiedziach wyłącznie jako podmiot dyskusji, nie zaś jako „przerywniki”. Bardzo przyjemna pozycja, a że mimochodem przemycono w niej co nieco wiedzy lingwistycznej i psychologicznej (w żadnej mierze nie nadużywając fachowej terminologii), jest tylko z korzyścią dla czytelnika.


---
[1] Jerzy Bralczyk, Lucyna Kirwil, Karolina Oponowicz, „Pokochawszy. O miłości w języku”, wyd. Agora 2018, s. 16.
[2] Tamże, s. 55.
[3] Tamże, s. 61.
[4] Tamże, s. 70.
[5] Tamże, s. 99.
[6] Tamże, s. 182.





Autor: Jerzy Bralczyk, Lucyna Kirwil, Karolina Oponowicz
Tytuł: Pokochawszy. O miłości w języku
Wydawca: Agora SA, 2018
Liczba stron: 296

Ocena recenzenta: 5/6