Edward Gibbon urodził się w r. 1737 w Putney-on-Thames, studia rozpoczął w Oksfordzie, skończył w Szwajcarii, gdzie później często przebywał. Gdy powrócił do Anglii w r. 1758, po pierwszych próbach pisarskich dotyczących literatury i historii, które nie spotkały się z szerszym oddźwiękiem, oraz po podróżach do Francji i Włoch dla uzupełnienia edukacji - podjął pracę nad dziełem życia, jakim była "The History of the Decline and Fall of the Roman Empire". Pierwsze trzy tomy "Zmierzchu i upadku", obejmujące okres od epoki Antoninów (II w.) po upadek Cesarstwa Zachodniego w V w., powstały w Londynie i zostały wydane w latach 1776 (t. I) oraz 1782 (t. II i III); pozostałe, traktujące o dziejach Bizancjum, zostały napisane w Lozannie i ukazały się drukiem w r. 1788. W sześć lat później Gibbon zmarł. Jego monumentalne dzieło, doceniane i podziwiane (choć również atakowane przez konserwatystów) za życia autora, w XIX i XX wieku wielokrotnie wznawiane, weszło na stałe do kanonu humanistyki europejskiej.

Dzieło Gibbona stanowiło rewolucję na tle dominującej wówczas, skostniałej w średniowiecznych schematach, uniwersyteckiej refleksji nad dziejami Rzymu. Odwaga intelektualna autora znalazła mocną podstawę w gruntownej znajomości pisarzy starożytnych i literatury naukowej godnej tego miana. Powstała oryginalna synteza, po raz pierwszy tak wszechstronnie uwzględniająca rozmaite aspekty procesu dziejowego i rewidująca wiele utartych poglądów, która czyni Gibbona jednym z ojców nowoczesnej nauki historycznej. Ta barwna panorama umierającego świata starożytnego jest jednocześnie pasjonującą książką reprezentującą najlepsze cechy literatury oświeceniowej: jasny styl, doskonałą konstrukcję, finezyjną ironię obrazoburczych konstatacji.

Niniejszy polski przekład został doprowadzony do ostatniej próby restytucji pogaństwa za Juliana Apostaty; obejmuje on tom I oraz znaczną część II tomu pierwodruku.


[Państwowy Instytut Wydawniczy, 2020]