Prusy Wschodnie, styczeń 1945 roku. Wojska niemieckie są w odwrocie, nadciąga Armia Czerwona. Dworek rodziny von Globig, Georgenhof, popada w ruinę. Ciocia zarządza majątkiem najlepiej, jak potrafi, odkąd Eberhard von Globig, oficer specjalny niemieckiej armii, poszedł na wojnę, zostawiając w domu piękną żonę Katharinę i dwunastoletniego syna Petera. Niemcy uciekają z okupowanych terytoriów i w Georgenhof pojawiają się kolejni nieoczekiwani goście: nazistowska skrzypaczka, malarz, bałtycki baron, a nawet żydowski uchodźca. Ale życie rodziny toczy się dalej tak samo banalnie jak zawsze.

"Wszystko na darmo" to najpełniejszy obraz zagłady niemieckiego świata w Prusach Wschodnich, jego moralnej, kulturowej i materialnej klęski. Kempowski przedstawia ją bez patosu i sentymentalizmu, nieraz z sarkastycznym poczuciem humoru, stawiając fundamentalne pytania o winę, odpowiedzialność i stopień uwikłania przedstawicieli elit - mieszczan, posiadaczy ziemskich, urzędników, nauczycieli, duchownych - w narodowy socjalizm.


Książka "Wszystko na darmo" ukazała się w Niemczech w 2006 roku i przez niemiecką, a później także anglojęzyczną, krytykę zgodnie uznana została za dzieło wybitne. To ostatnia powieść w dorobku autora.


"Teraz dało się również usłyszeć syreny wyjące w Mitkau - alarm lotniczy. Von Globigowie nigdy nie reagowali na ten sygnał, bo i cóż mieliby zrobić? Latem podczas burzy przygotowywali zapas wody i wychodzili na podwórze, tak, to co innego, ale samoloty? W piwnicy stała woda, pomieszczenie było więc zupełnie bezużyteczne. Co mieliby robić? Biec do lasu? Tak, lecz przecież nie co noc.

Pojedynczy samolot warczał ponad domami. To zbliżał się, to znów oddalał. Na czarnym, usianym gwiazdami niebie, niczym zorza polarna, rozbłyskiwała łuna ognia. Reflektor przeczesywał ciemność, w oddali lekkie działo przeciwlotnicze wypuściło w ciemność wiązkę pocisków smugowych. Nastąpiły cztery detonacje, raz, dwa, trzy, cztery, w tym samym momencie ciężkie działo w Mitkau rozpoczęło ostrzał. Potem zrobiło się cicho, samotny samolot odleciał, cisza pogłębiała się z każdą chwilą. Bomby spadły na stację kolejową w miasteczku, dworzec płonął, linia znowu została zerwana".


Walter Kempowski (1929-2007) - jeden z najważniejszych niemieckich prozaików XX i początku XXI wieku, autor ponad 30 książek. Przyszedł na świat w 1929 roku w Rostocku. W 1944 roku został przeniesiony do karnej jednostki Hitlerjugend, a następnie powołany do służby kurierskiej w Luftwaffe. Po zakończeniu działań wojennych wyjechał do Niemiec Zachodnich. Aresztowany w 1948 roku przez NKWD pod zarzutem szpiegostwa, gdy przygotowywał ucieczkę matki i brata na Zachód, został skazany na 25 lat obozu pracy. Przez osiem lat był więźniem zakładu karnego w Budziszynie. Na Zachód wyjechał po ogłoszeniu powszechnej amnestii w NRD w 1956 roku. Niezwykle trudne i bolesne doświadczenia więzienne opisał w książce "Im Block. Ein Haftbericht". Sukces przyszedł w 1971 roku, kiedy ukazała się powieść "Tadellöser & Wolff", która natychmiast zdobyła uznanie krytyki i czytelników. Dziełem jego życia jest "Das Echolot", monumentalny "zbiorowy dziennik", jak głosi jego podtytuł - panorama wydarzeń, które miały miejsce w Niemczech i na świecie podczas drugiej wojny światowej.


[Wydawnictwo ArtRage, 2023]