"Paradoks jest dla myśliciela źródłem namiętności, a myśliciel pozbawiony paradoksu jest jak kochanek bez uczucia; jest lichą miernotą [...]. Najwyższym paradoksem myśli jest próba odkrycia czegoś, czego myśl nie może ująć"*.

Powyższy cytat z Sørena Kierkegaarda stanowi motto tej fascynującej książki, w której autor stara się zachęcić czytelnika do zastanowienia się nad otaczającą go rzeczywistością głębiej, niż czynimy to na co dzień. Uważa on, że istnieją pewne pytania uniwersalne, z którymi ludzkość mierzy się od dawna i które mimo postępu i zmian pozostają aktualne. Jego intencją nie jest podanie nam gotowego zbioru odpowiedzi, lecz sprowokowanie do myślenia. Czyni to zadając kolejne pytania i starając się znaleźć na nie różne możliwe odpowiedzi, nie narzucając ich, tylko rozważając. Wychodząc od pytań o naturę człowieka i posuwając się dalej przez pytania dotyczące moralności czy społeczeństwa, wprowadza czytelnika w świat paradoksów i trudności, nawet dotyczących pytań, zdałoby się, o jednoznacznie określonych odpowiedziach.

Myślenie nie jest rzeczą łatwą, Tinder pisze we wstępie, iż jego celem jest "stworzenie wprowadzenia do myśli politycznej (...) przez udzielenie czytelnikowi pomocy w samodzielnym myśleniu o polityce"*. Pisze jednak też dalej, że "mówi się, że każdy kto daje ludziom złudzenie, że myślą, będzie przez nich kochany, każdy zaś kto rzeczywiście sprowokuje ich do myślenia, zostanie znienawidzony"*.

Łatwo jest zgodzić się na siłę czyjegoś autorytetu i przyjąć jego argumenty, dużo trudniej samodzielnie przemyśleć sprawy, i może przy okazji wyjść na jaw, że świat jest dużo bardziej skomplikowany, niż nam się wydawało.

Muszę przyznać, że czytałem tę książkę dosyć długo, mimo jej niewielkiej objętości (ok. 250 stron); momentami czytało się ją trudno, nie jest to jednak książka, którą da się odłożyć na półkę i o niej zapomnieć. Wywarła na mnie naprawdę duże wrażenie i z pewnością jeszcze do niej wrócę w poszukiwaniu zachęty do myślenia, w celu pobudzenia uśpionego umysłu.

---
* Wszystkie cytaty pochodzą z omawianej książki: Glenn Tinder, "Myślenie polityczne: odwieczne pytania", tłum. Andrzej Dziurdzik, PWN, Warszawa 2003.