Janusz Zajdel został uczczony przez krytyków nadaniem jednej z głównych nagród w dziedzinie fantastyki jego imienia. Na pewno może przykuć uwagę niemalże każdego czytelnika. Swoje dzieła tworzył w niezwykle przemyślany i konsekwentny sposób, nie brakuje w nich, moim zdaniem, niczego. No, może mogłyby być dłuższe, jednak nie zawsze ilość przekłada się na jakość. „Paradyzja” to jedna z jego najlepszych pozycji. I obok „Limes inferior” najbardziej znana. Przedstawia rzeczywistość typową dla jego fantastyki socjologicznej. W „Paradyzji” zaprezentowany jest świat teraźniejszości przeniesiony do odległej przyszłości. W sposób najprostszy i uważam, że najlepszy autor opisał społeczność ludzką, która w wyniku pewnych zabiegów polityczno-socjologicznych rozwija się w jednym, określonym kierunku. Mamy tu do czynienia z pełną izolacją, jak w antyutopiach wielkich prekursorów tego gatunku, Orwella czy Huxleya - izolacją jako zamknięciem społeczności w jednym środowisku i pozbawieniem jej możliwości poznania świata zewnętrznego. Janusz Zajdel pokazał, że odizolowanie ludzi to nie jest takie proste zadanie, jak się wydaje. Droga prowadząca do zmiany mentalności ludzkiej jest z góry przemyślana i zaplanowana. Poprzez pracę u podstaw i konsekwentne dążenie w określonym celu można z człowiekiem zrobić, co się chce. Nawet bez jego zgody i wiedzy.

W „Paradyzji” znajdziemy ewidentną analogię do Związku Sowieckiego, z jego społeczeństwem odizolowanym i zamkniętym na świat zewnętrzny. W tej wielkiej krainie szczęśliwości z człowiekiem można było zrobić wszystko. Od zmiany jego psychiki poprzez oddziaływanie na emocje po każdego rodzaju eliminację cielesną pod byle pretekstem - np. uchylania się od pracy czy niesumiennego wykonywania poleceń. W świecie paradyzyjczyków problem ten rozwiązano, przyznając punkty za zaangażowanie jednostki w budowę otaczającego ją świata. System punktowy wymuszał utrzymywanie pewnego poziomu, by nie zostać zesłanym do ciężkich prac w Tartarze pod pretekstem gromadzenia tam niezbędnego minimum pracowników w celu wykonania planu. Jest to ewidentna analogia do sposobu postępowania z niepokornymi w Związku Sowieckim - zsyłania ich na Syberię.

Jak w każdym systemie totalitarnym, niezbędną cechą jest stworzenie rozbudowanej siatki propagandowej, kierującej każdym aspektem życia obywatela, od ogólnych założeń izolacjonistycznego państwa aż do szczegółów kontroli życia każdej jednostki. W „Paradyzji” propagowany jest ciągły strach przed światem zewnętrznym i konieczność zabezpieczania się przed sabotażem, który może doprowadzić do zniszczenia całej cywilizacji. Tym właśnie tłumaczone są wszelkie nakazy i zakazy. Stworzenie wszechobecnego nowoczesnego głównego komputera umożliwia kontrolowanie człowieka prawie na każdym kroku. Zadaniem tego wspaniałego urządzenia jest analiza zachowań i rozmów prowadzonych przez obywateli i wyciąganie wniosków. Nie na każdego jednak propaganda działa w stu procentach. Istnieją wśród społeczności pewnego rodzaju komórki, które wykształciły własny sposób porozumiewania się, będący w stanie wyprowadzić w pole główny komputer.

Janusz Zajdel był wielkim mistrzem w tworzeniu w swoich powieściach skutecznych teorii propagandy. Czytając jego książki można się poczuć obywatelem światów, które opisuje.

Dla fana najlepszej literatury...