Nie jest to wielka powieść. Ani pod względem objętości, ani podejmowanej tematyki. To wręcz tekst z gatunku: pisarz lepszy niż jego książka. "Travesti" jest rzeczywiście książką intrygująco napisaną, miejscami gorączkowo, miejscami pięknie, ale jej przesłanie jest zadziwiająco banalne. I to mimo dość szokującego, wiele wyjaśniającego finału.

Rzecz rozgrywa się na trzech planach. Zaczyna zimą 1990 roku - wciąż młody, raczej nie do końca normalny pisarz podejmuje próbę podsumowania swojego życia. W tym celu cofa się do roku 1973, kiedy miał siedemnaście lat, zaczytywał się w poezji i nienawidził rówieśników stylizujących się na hipisów. Cărtărescu barwnie ukazuje świat dorastających nastolatków, widać, że młodość ma swoje prawa nawet w siermiężnej rzeczywistości lat 70. Jednak nie obyło się tu bez (celowego?) błędu - AC/DC nie mogło być znane w Rumunii w roku 1973...

Trzecią warstwę, najciekawszą, choć mogącą odrzucać halucynacyjno-skatologicznym podejściem do tematu, tworzy zapis snów narratora. Tak tych współczesnych, jak i młodzieńczych. Nie jest to łatwa wędrówka; przez podświadomość geniusza czy szaleńca? Zapada w pamięć - nie od dziś wiadomo, że utalentowanemu pisarzowi, a takim Rumun jest!, logika koszmaru otwiera ogromne pole do warsztatowego popisu. Pozwala także zadać pytanie o źródła tożsamości, ale więcej - bez zdradzania "tajemnicy" (ratującej całość) - napisać nie mogę.

Nie jest to lektura łatwa, choć nie jest też szczególnie zła. Tylko... może błąd popełnił polski wydawca? Na pierwszy ogień mógł rzucić coś bardziej przystępnego, a nie powieść mającą potencjał, ale autotematyczną. W każdym razie jeśli ktoś cierpi na arachnofobię, jednak nie polecam.