Bardzo dobra książka o samotnym macierzyństwie. Zawiera pogłębione wywiady z psychiatrą, psychologiem, adwokatem, komornikiem, psychoterapeutą, mediatorem, socjologiem itp. osobami. I nie jest o tym, że rozwód to najlepszy i najszybszy sposób rozwiązywania problemów. Raczej wskazuje na bardzo różne aspekty ostatecznego rozstania, na wpływ tej sytuacji na dzieci i ich rodziców. Głównie kobiety, bo jest pisana właśnie z perspektywy samotnej matki.

Samotnej, a nie samodzielnej, jak chce teraz pisać wiele kolorowych pisemek. Samotna matka może stać się mniej lub bardziej samodzielna, ale po pierwsze, jest to proces, po drugie, nie ma co ukrywać, z wieloma problemami finansowymi, emocjonalnymi, organizacyjnymi, psychicznymi zostaje zawsze po prostu sama. Nawet, gdy ma wsparcie swojego środowiska - babci, dziadka, sąsiadek, przyjaciółek czy koleżanek. Dotkliwie pokazują to wspomnienia Joanny Szulc, zamieszczone na granatowych stronach rozdzielających poszczególne wywiady. „Autorka sama przeszła przez rozwód i jest samotną matką. W książce dzieli się swoimi doświadczeniami. Opowiada o momentach przełomowych, chwilach trudnych i smutnych, ale i o tych, w których wreszcie pojawiło się światełko w tunelu. A przede wszystkim rozmawia z ludźmi, których wiedza i doświadczenia są pomocne w mierzeniu się z kolejnymi etapami rozstania i budowania życia na nowo (…). Tłumaczą, jak rozpoznać kryzys małżeński nie do przejścia, kiedy decyzja o rozwodzie jest nieuchronna, jak ją zakomunikować dzieciom, jak się spokojnie dogadać z byłym mężem, wreszcie jak przepracować trudne emocje(…)” [1].

Wprawdzie miałam wrażenie, że doświadczenia tych specjalistów opisują głównie sytuację kobiet z dużych miast. Tylko w jednym wywiadzie pani socjolog Małgorzata Sikorska zwraca uwagę, że zupełnie inna jest pozycja oraz możliwości wsparcia i rozwoju samotnych matek na wsi i w małych miasteczkach.

Zaskakujący był dla mnie też kontrast między wypowiedziami różnych psychologów -podkreślających ważność zachowania przyzwoitych stosunków z byłym współmałżonkiem dla dobra dzieci, opowiadających o próbie dobrego komunikowania się i porozumiewania w ważnych sprawach - a wypowiedziami adwokata i komornika.

Barbara Laskowska - prawnik, wcześniej pracująca jako sędzia, opowiada o ciągnących się latami sprawach rozwodowych, o walce o dzieci, majątek i alimenty. I o tym, jak wiele „w czasie rozwodu i ustalania przyszłego życia (…) zależy od adwokata i jego nastawienia. Czy dąży do łagodzenia konfliktów, czy je podsyca”[2]. Zrobiło mi się strasznie, że ktoś z zewnątrz może jeszcze eskalować napięcie, które przecież i tak jest duże. Rozwód jest wymieniany na drugim miejscu najbardziej stresujących wydarzeń w życiu, zaraz po śmierci współmałżonka…

Porażający był też wywiad z Robertem Damskim, komornikiem sądowym, o ściągalności alimentów. Wg przytoczonych przez niego danych w Polsce aż 80% ojców nie płaci ich. W dodatku często są w tym wspierani przez swoje rodziny pochodzenia, nowe partnerki i „specjalistów” na forach internetowych wmawiających im, że na pewno „baba chce ich wykorzystać” lub „zemścić się”. Osoby pomagające nie płacić alimentów, ukrywające dochody i majątek alimenciarza Damski nazywa Zorganizowaną Grupą Wspierającą Dłużnika… A przecież niedawanie ustalonych kwot na swoje w końcu dzieci jest krzywdzeniem ich. Samo słowo „alimentum” znaczy pożywienie. Bardzo wiele kobiet woli jednak zagryźć zęby w myśl zasady „Ja nic już od niego nie chcę, poradzimy sobie”, niż procesować się o należne dziecku pieniądze.

Większość wywiadów jednak tchnie nadzieją, że w tej bardzo trudnej sytuacji rozstania można szukać pomocy i ułożyć jakoś swoje życie na nowo, tak by zminimalizować skutki uboczne dla siebie i dzieci. Choć przebija tu realizm, że nigdy nie uda się ich zniwelować do zera.

[1] Joanna Szulc, "Sama mama: Jak przejść przez rozwód i żyć dalej ", Wydawnictwo Agora, 2019 r. , okładka.
[2] Tamże, s.158.