Rec. Marek Piwoński
Ocena 4/6


Richard Sharpe… Parszywe dziecko londyńskich doków w swej epopei przez przekrój kastowego, arystokratycznego światka "porządnych oficerów", wciąż walczy o swą, nieotrzymaną przez urodzenie, pozycję. Przecież tylko dzięki zrządzeniu losu, osobistej odwadze oraz emocjonalnej decyzji Arthura Wellesleya, trafił do środowiska, które najchętniej by się go pozbyło.

Ten wątek, powiedzmy, socjologiczny, stanowi chyba najważniejszy aspekt cyklu Kampanie Richarda Sharpe’a Benarda Cornwella. Nie inaczej będzie w Fortecy, która przedstawia nam dalszy przebieg błyskotliwej indyjskiej kampanii późniejszego księcia Wellingtona. Nasz świeżo awansowany podporucznik boryka się zatem nie tylko z poczuciem alienacji, ale także mniej lub bardziej niechętnym stosunkiem swoich "kolegów" (których nie przestaje tytułować odruchowo "sir" - jak prosty żołnierz), skutkującym zesłaniem na upokarzające stanowisko zarządcy poganiaczy wołów w taborach. Tylko więc zbliżające się oblężenie i szturm Gawilghuru - berarskiej fortecy nie do zdobycia, może mu dać kolejną okazję do wykazania się i ugruntowania swojej pozycji. Nie obejdzie się też bez śmiertelnej konfrontacji z nowymi i starymi wrogami z szeregów brytyjskiej armii…

Sceny batalistyczne wypełniają bez mała trzecią część powieści, na co skądinąd narzekać nie sposób, ponieważ są poprowadzone zgrabnie i widowiskowo. Obraz zwartych szyków odważnej i sprawnej szkockiej piechoty wyrąbującej sobie zwycięstwo pomimo przewagi wroga, przyprawia o dreszcze. Porównywalne dla polskiego czytelnika byłyby sceny np. szarż husarskich pod Kircholmem. Nie dziwna jest zatem szalona popularność cyklu w Wielkiej Brytanii, skoro poniekąd gloryfikuje czasy angielskiej supremacji.

Interesującą obserwacją autora, czy wręcz jego wkładem w ocenę historii swojego kraju, jest zwrócenie uwagi na to, ze największy klejnot Korony Brytyjskiej zdobyły męty i szumowiny pokroju Sharpe’a. To on i jemu podobni, a nie szlachetni wymuskani dżentelmeni wykroili największe imperium w dziejach naszego globu. Do pewnego stopnia jest to przytyczek w nos imperialnej spuściźnie Wielkiej Brytanii, która zapomniała już o doktrynie "dziedzictwa białego człowieka", firmującej angielskie podboje.

Pomimo sporej objętości, akcja książki sprawia wrażenia krótkiej i wyzbytej wątków pobocznych. Można by nawet pomyśleć, że jest nudna ze względu na brak zaskakujących zwrotów akcji czy oczywistość niektórych rozwiązań fabularnych. Lecz czyta się ją wartko i zaskakująco szybko się kończy, nawet z niedosytem. Nie przeszkadzają pewne nielogiczności bądź eksploatowanie kolejnych wariantów tego samego schematu obecnego w całym cyklu: konfrontacja z osobistym wrogiem, zawód miłosny przełamany nowym romansem, odważny czyn bitewny. Nawet częste podkreślanie rozdźwięku klasowego między Sharpem a innymi oficerami nie nuży, a wręcz prowadzi do konstatacji, że jednak kultura wyższych sfer jest bardzo atrakcyjna skoro nasz podporucznik z takim zapałem chce się okazać jej godnym. Nie ma w nim ducha rewolucyjnego, nie tylko jest pogodzony z panującym porządkiem ale uważa go za w miarę uczciwy.

"Forteca" jest ostatnim tomem dziejącym się w Indiach, następne rzucą nas do Europy w wir wojny napoleońskiej, a sam Sharpe dołączy do elitarnej (i kojarzonej z nim z uwagi na cykl filmowy) formacji 95. Pułku Strzelców. Będziemy śledzić z uwagą pańskie poczynania, panie Sharpe!