Popatrz, jeśli rzucisz kamień do wody, kamień idzie najkrótszą drogą na dno. Tak jest, kiedy Siddhartha wytknie sobie jakiś cel. Siddhartha nie robi nic, czeka, myśli, pości, ale zwycięża przeciwności tak jak kamień pokonuje opór wody, samemu nic nie czyniąc, nie wykonując żadnego ruchu, ciągnie go jakaś siła, a on jej ulega. Przyciąga go cel, bo Siddhartha nie dopuszcza do swojej duszy nic, co by się temu celowi sprzeciwiało. (...) Głupcy zowią to czarami i sądzą, że dzieje się tak za sprawą demonów. Otóż demony nie mają żadnej władzy, demonów nie ma. Każdy może uprawiać czary, każdy może osiągnąć cel, jeśli potrafi myśleć, jeśli potrafi czekać i pościć. (str. 54)

Przeważnie ludzie są jak liść, co leci z wiatrem to tu, to tam, kręci się i wiruje, aż spadnie na ziemię. Inni zaś, nieliczni, są jak gwiazdy, które poruszają się stałym torem, nie dosięgnie ich żaden wiatr, w samych sobie znajdują prawo i drogę. (str. 62)

Siddhartha domyślał się też, dlaczego to jako bramin i jako pokutnik daremnie walczył z jaźnią. Przeszkadzał mu nadmiar wiedzy, za dużo było świętych wersetów, za dużo reguł ofiarnych, za dużo umartwień, za wiele trudu i wysiłku! Wypełniała go pycha, zawsze był najbystrzejszy, najbardziej gorliwy, zawsze o krok przed innymi, zawsze ten uduchowiony, ten, który wie, zawsze w szatach kapłana albo mędrca. Jego ja ukryło się w tym kapłaństwie, w tej pysze, w tym uduchowieniu, siedziało tam mocno i rosło, on zaś sądził, że je uśmierci postem i pokutą. (str. 83)

Czy doprawdy sądzisz, że jeżeli popełniłeś w życiu tyle głupstw, to po to, by ich oszczędzić swemu synowi? Czy możesz uchronić syna przed sansarą? Jakim cudem? Nauką, modlitwą, upomnieniami? (...) Kto zdołał ustrzec samanę imieniem Siddhartha przed sansarą, przed grzechem, przed żądzą bogactw, przed głupstwami? Czy pobożność ojca, upomnienia nauczycieli, czy jego własna wiedza, jego własne poszukiwania mogły go ustrzec? Siddhartha musiał sam przeżyć swoje życie, sam się tym życiem splamić, sam wziąć na siebie winę, sam wypić gorzki napój, sam znaleźć swoją drogę, jakiż ojciec czy nauczyciel zdołałby go przed tym uchronić? Czy naprawdę wierzysz, że komuś ta droga będzie oszczędzona? Może twemu synkowi, bo go kochasz, bo chciałbyś go ochronić przed cierpieniem, bólem, rozczarowaniami? Ależ gdybyś dziesięć razy za niego oddał życie, nie zdołasz odjąć mu ani najmniejszej cząstki losu, który jest mu przeznaczony. (str. 100)

Kiedy ktoś szuka - rzekł Siddhartha - wówczas łatwo może się zdarzyć, że oczy jego widzą już tylko to, czego szukają, że nie jest w stanie niczego znaleźć, nic do siebie dopuścić, bo myśli tylko o tym, czego szuka, bo ma przed sobą cel, bo jest opętany myślą o celu. Wszak szukać znaczy mieć cel. Zaś znajdować, to być wolnym, być otwartym, nie mieć żadnego celu. (str. 114)

Można przekazywać wiedzę, ale nie mądrość. Mądrość można znaleźć, można nią żyć, można się na niej wspierać, można dzięki niej czynić cuda, ale wypowiedzieć jej i nauczać nie sposób. (str. 116)

Posłuchaj mnie, mój miły, słuchaj mnie dobrze! Grzesznik, taki jak ja i taki jak ty, jest grzesznikiem, ale kiedyś znowu złączy się z brahmanem, osiągnie kiedyś nirwanę, będzie buddą i teraz zobacz: to "kiedyś" jest złudzeniem, jest tylko przenośnią! Naprawdę bowiem nie jest tak, że grzesznik przebywa jakąś drogę, by stać się buddą, nie staje się nim w trakcie rozwoju, choć nasz umysł nie potrafi sobie tego inaczej wyobrazić. Nie, w grzeszniku jest już teraz dzisiaj przyszły budda, cała jego przyszłość już w nim jest zawarta i w tym grzeszniku, w sobie samym, w każdym człowieku należy wielbić przyszłego, możliwego, ukrytego buddę. Świat, przyjacielu, nie jest niedoskonały ani też nie zbliża się powoli do doskonałości, nie: jest doskonały w każdej chwili, wszelki grzech zawiera w sobie już łaskę, każde dziecko nosi w sobie starca, każdy noworodek śmierć, każdy umierający wieczne życie. Nikomu z ludzi nie jest dane ocenić, jak daleko inny zaszedł na swej drodze, w zbóju i hulace czeka już budda, w braminie czeka zbój. Głęboka medytacja pozwala ci znieść czas, widzieć naraz wszelkie życie niegdysiejsze, obecne i przyszłe, i wtedy wszystko jest dobre, wszystko jest doskonałe, wszystko jest brahmanem. Dlatego wszystko, co jest, zdaje mi się dobre, śmierć na równi z życiem, grzech na równi ze świętością, roztropność na równi z głupotą, wszystko musi być takie, jakie jest, potrzeba tylko mojej zgody, mojej dobrej woli, mojego przyzwolenia, a wszystko jest dla mnie dobre, może tylko mnie wesprzeć, nie może mi szkodzić. Na własnym ciele i duszy doświadczyłem, że potrzeba mi było grzechów, potrzebna mi była rozpusta, chciwość, próżność i najstraszniejsze zwątpienie, aby nauczyć się uległości, aby pokochać świat, aby nie porównywać go z jakimś przez siebie wymarzonym, wyobrażonym światem, z wymyślonym jakimś rodzajem doskonałości, tylko zostawić go takim, jakim jest, i kochać go i cieszyć się, że do niego należę. (str. 118)

I oto nauka, z której będziesz się śmiał, Gowindo: najważniejsza wydaje mi się miłość. Rozszyfrowywać świat, objaśniać go, gardzić nim to rzecz wielkiego myśliciela. Mnie zaś zależy tylko na tym, żeby kochać świat, nie gardzić nim, nie nienawidzieć samego siebie ani świata, móc podchodzić do świata i do siebie i do wszystkich istnień z miłością, z podziwem i z szacunkiem. (str. 121)

Siddhartha (Hesse Hermann)
Wydawnictwo Poznańskie, 1988