Dodany: 23.11.2007
|
Autor: grojec
Na poparcie słuszności opublikowania "Godek..." pragę miłym czytelnikom przypomnieć słowa Adama Mickiewicza, które brzmią następująco:
"Należy otrząsnąć się ze zgubnych wpływów cudzoziemskich gramatyków, estetyków, retoryków i pokazać zarówno w książce w poezji, jak i w toku nauczania właściwy język polski, to znaczy język pełen prostoty i naturalności, język ściśle spleciony z mową ludzi. Tylko taki język powinien być przedmiotem największego zaiteresowania gramatyków. Doskonaleniu i pielęgnowaniu takiego języka nie mogą służyć przepisy i normy ustalone z myślą o języku arystokratycznych salonów [...] bo doskonalenie i kultura języka - to także sprawa wychowania i całego narodu [...]".
Od siebie dodałbym, że nie rozumie ducha i pranień narodu ten, kto "nie czuje korzeni" wyrażanych mową praojców, pielęgnowanych jeszcze w gwarze ludzi wiejskich w pieśni ludowej i obyczaju.
Do opracowania tych "godek", zasłyszanych przeze mnie w kręgu rodzinnym, na wsi żywieckiej i notowanych od małości - przyczynili się prawnukowie moich dziadków (Panie, łodpuś im grzychy) rodu Caputów z Grojca i Nowaków z Bystrej, spowinowaconych. [...]
Gwara żywiecka, w której są zapisane "godki dziadka ji babki - nieboscyków z Grojca" cechuje się właściwościami o doniosłym znaczeniu dla językoznawców i dla studiów nad językiem polskim. Z tego względu gwarą żywiecką powinny zainteresować się kompetentne ośrodki naukowe i literackie. [...]
Gwara żywiecka, a raczej gwary Żywiecczyzny - gdyż trudno wyobrazić sobie na tym obszarze tylko jedną gwarę dającą się ująć w jakieś reguły gramatyczne i fonetyczne - językoznawcy zaliczają do narzecza małopolskiego, w szczególności do grupy tzw. gwar podhalańskich. [...]
Za źródło do opracowania niniejszej publikacji posłużyły notatki autora, gromadzone od roku 1935 z inspiracji Koła Krajoznawczego Młodzieży Państwowego Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Żywcu, obejmujące opowiadania ze środowisk wiejskich na Żywiecczyźnie (Grojec, Wieprz, Bystra, Brzuśnik, Juszczyna)*.
---
* Józef Karol Nowak, "Godki z Grojca", Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1989, s. 5-12.