François duc de La Rochefoucauld (1613-1680) stawiany jest obok Blaise’a Pascala; a „Rozważania i uwagi moralne” = „Maksymy...”Maksymy i rozważania moralne (La Rochefoucauld François de) uznano za jedno z najwybitniejszych dzieł literatury światowej.

To moje pierwsze spotkanie z autorem tym, niewiele wiem o nim; gdzieś, nie pamiętam już w którym miejscu, przeczytałam, że więziony był on w Bastylii; ten właśnie aspekt intryguje mnie.

Całość utworu wyraża trzeźwą przenikliwość badacza człowieczej natury, tej gorszej jej strony, toteż fragmenty zacytowane tutaj pogodne nie są, choć mniej drastyczne - od wielu innych tam. Czytając te myśli aż kiwa się ze zdumienia głową: że można w tak eleganckich i skondensowanych słowach zawrzeć ogromne pokłady goryczy, właśnie jej, prawdy, też rozczarowanie ludźmi, życiem, jak zdaje się, nieobce dla wielu; lecz niezupełnie tym samym jest przeczucie istoty ludzkiej, co pewność osobliwa i zręczne, wyrafinowane - w maksymach - opisanie jej.
-----------------
377) Największym błędem przenikliwości nie jest to, że nie dochodzi do celu, lecz że go przekracza.

524) Powodem, że tak walczymy przeciw maksymom, które odsłaniają serce człowieka, jest to, że boimy się, by nas w nich nie odkryto.

632) Lubimy odgadywać innych, lecz nie lubimy, aby nas odgadywano.

251) Są ludzie, których zdobią wady, i są inni, których szpecą przymioty.

375) Umysły mierne potępiają zwykle wszystko, co przechodzi ich pojęcie.

356) Chwalimy zwykle tylko tych szczerze, którzy nas podziwiają.

382) Czyny nasze są jak rymy, które każdy nagina do tego, co mu się podoba.

250) Prawdziwa wymowa polega na tym, by powiedzieć wszystko, co trzeba, i tylko to, co trzeba.

571) Gdy nie znajdzie się spokoju w sobie, daremnym jest szukać go gdzie indziej.

37) Duma uczestniczy więcej niż dobroć w napomnieniach, których udzielamy sprawcom błędów; i nie tyle ganimy ich, by ich poprawić, jak raczej, by ich przekonać, żeśmy od błędów wolni.

38) Przyrzekamy wedle swych nadziei, dotrzymujemy wedle swych obaw.

168) Nadzieja, mimo całą swą zwodniczość, tę przynajmniej oddaje przysługę, że doprowadza nas do końca życia drogą przyjemną.

43) Człowiek mniema często, że sam sobą kieruje, gdy jest prowadzony, i gdy umysł dąży do jednego celu, serce niepostrzeżenie do innego go ciągnie.

108) Rozum nie może grać długo roli serca.

62) Szczerość jest otwartością serca. Spotyka się ją u bardzo niewielu ludzi, i ta, którą się widuje zazwyczaj, jest jeno zręcznym udaniem w celu zyskania ufności innych.

170) Trudno osądzić, czy jakieś postępowanie czyste, szczere i uczciwe wynika z prawości czy zręczności.

245) Wielka to zręczność umieć ukryć swą zręczność.

171) Cnoty gubią się w interesowności, jak rzeki gubią się w morzu.

358) Pokora jest prawdziwym probierzem cnót chrześcijańskich; bez niej zachowujemy wszystkie swe wady, które osłania jeno duma, kryjąca je przed innymi, a często i przed nami samymi.

584) Jakże żądamy, by kto inny zachował naszą tajemnicę, gdy nie możemy jej zachować my sami?

75) Miłość podobnie jak ogień, nie może trwać bez ustawicznego ruchu i żyć przestaje, gdy przestaje spodziewać się lub lękać.

76) Z prawdziwą miłością dzieje się podobnie, jak z pojawieniem się duchów: wszyscy mówią o nich, lecz mało kto je widział.

262) Nie ma namiętności, w której by samolubstwo władało tak potężnie, jak w miłości, i jest się często bardziej gotowym poświecić spokój tego, kogo się kocha, niż stracić swój własny.

374) Kto sądzi, że kocha swą kochankę dla niej samej, myli się bardzo.

359) Niewierność winna by gasić miłość i nie powinno by się być zazdrosnym, gdy się ma powód do tego. Tylko osoby nie dające powodów do zazdrości są godne, by być o nie zazdrosnymi.

233) Istnieją w zmartwieniach różne rodzaje obłudy. W jednym przypadku pod pozorem opłakiwania straty drogiej nam osoby opłakujemy samych siebie; żałujemy dobrego mniemania, które miała o nas; opłakujemy uszczuplenie naszego dobra, naszej przyjemności, naszego znaczenia [...] Istnieje [...] inny rodzaj łez, mających jeno szczupłe źródła, tryskające i wysychające łatwo; płacze się, by mieć opinię tkliwych; płacze się, by być żałowanym; płacze się, by być opłakiwanym; w końcu płacze się, by uniknąć wstydu, że się nie płacze.

256) We wszystkich stanach każdy przybiera minę lub postawę, by zdawać się tym, za co chce uchodzić: tak więc rzec można, że świat składa się z samych min.

509) By ukarać człowieka za grzech pierworodny, Bóg pozwolił mu uczynić sobie boga z miłości własnej, aby dręczył się nią we wszystkich czynach swego żywota.

236) Zda się, że miłość własna daje się oszukiwać dobroci i zapomina o samej sobie, gdy pracujemy na korzyść innych: jednakże jest to obieranie drogi najpewniejszej, by dojść do swych celów; jest to pożyczanie na lichwę pod pozorem dawania; jest to wreszcie zjednywanie sobie całego świata w sposób subtelny i delikatny.

-------------------
W dziele tym maksym, sentencji, aforyzmów... jest 641; jest też portret autora piórem jego skreślony i przedmowa jego.
-------------------
Źródło: François duc de La Rochefoucauld „Rozważania i uwagi moralne”, przekład Leopold Staff, opracowanie Marian Kozielski, Dom Wydawniczy Mediewal 1992.



---------------------------------------------
Maksymę – 630 – dodano 30.08.2009.
---------------------------------------------

Wśród wszystkich namiętności, lenistwo jest tą, która jest najmniej znana nam samym; jest ona namiętnością najgwałtowniejszą i najzłośliwszą ze wszystkich, choć gwałtowność jej jest niedostrzegalna, a szkody, które wyrządza, są bardzo skryte. Jeśli przypatrzymy się uważnie jej władzy, ujrzymy, że opanowywa ono we wszystkich przypadkach nasze uczucia, nasze interesy i nasze przyjemności; jest to remora, która ma moc zatrzymywania największych okrętów; jest to cisza morska niebezpieczniejsza dla najważniejszych spraw niż rafy i największe burze. Spokój lenistwa jest tajemnym czarem duszy, który zawiesza nagle najgorętsze pogonie i najupartsze postanowienia; aby dać w końcu prawdziwe pojęcie o tej namiętności, trzeba rzec, że lenistwo jest jakby błogością duszy, pocieszającą ją po wszystkich stratach i zastępującą jej wszystkie dobra.