W dniu 23.11.2008 roku w Szamotułach - z inicjatywy Marszałka Województwa Wielkopolskiego, Burmistrza miasta i Gminy Szamotuły oraz rodziny Maksymiliana Ciężkiego ze szczególnym wyróżnieniem Barbary Ciężkiej, żony Henryka Ciężkiego, syna szefa deszyfrantów Enigmy, odbył się akt odsłonięcia pomnika i uroczystości pogrzebowe poświęcone osobie jego. Ważna to dla nas, wielu Polaków, była chwila. Pozwalam sobie zatem, ze zbiorów prywatnej korespondencji, przenieść tutaj treść słów Barbary Ciężkiej wypowiedzianych tamtego dnia nad grobem podpułkownika Maksymiliana Ciężkiego.

Panie Pułkowniku Maksymilianie Ciężki!

Sądzę, że cieszysz się jak i my z tego, że po długiej i nader trudnej podróży dotarłeś wreszcie do domu, pomiędzy swoich.

Pomiędzy swoich, choć zapewne niewielu jest wśród nas, kogo sam mógłbyś pamiętać. Twoja ostatnia podróż wydłużyła się ponad wszelką miarę, toteż ani mnie, ani nikomu innemu spośród żyjących członków najbliższej rodziny nie było dane spotkać Cię twarzą w twarz. Mimo to mogę z zaufaniem powiedzieć, że powracając do kraju, do rodzinnych Szamotuł, znalazłeś się wreszcie ponownie wśród swoich.

Nie spotkaliśmy się nigdy, ale dzisiaj mogę myśleć o Tobie, jak o kimś niezwykle bliskim.

Poznawałam Cię spoglądając oczyma najbliższej osoby, którą pozostawiłeś wśród nas odchodząc - Twego syna Henryka.

Wiesz, że dotarcie do prawdy o Twoim życiu nie było łatwe. Służąc od najmłodszych lat w wywiadzie dobrze chroniłeś powierzone Ci tajemnice, za życia i po śmierci...

Miałeś zresztą mimowolnych sojuszników - kraje i ludzi, którzy przez długie lata czuwali, aby Twoja służba dla Polski i położone w jej trakcie zasługi nie wyszły na jaw. Jednak nawet dostępne strzępy informacji mówiły o Tobie dość, by zachęcić do dalszych poszukiwań, a nikt, kto podjął ich trud, nie doznał rozczarowania.

Kiedy z czasem lepiej poznaliśmy Twe życie, stanąłeś wśród nas trochę jak człowiek z innej, lepszej epoki. Patriota, który poświęcił Polsce całe dorosłe życie, a uczucia dla Ojczyzny zdołał zaszczepić także synom.

Człowiek uosabiający najlepsze cechy przypisywane Wielkopolanom: rzeczowość, systematyczność i wytrwałość. Wzorowy ojciec rodziny. Wreszcie sprawca i uczestnik historii złamania szyfrów Enigmy - najważniejszego polskiego wkładu w zwycięstwo aliantów w II wojnie światowej.

Sądzę, że dobrą miarą znaczenia Twych zasług była liczba ludzi, którzy poznając Twe losy odczuwali bliskość, wdzięczność i potrzebę zadośćuczynienia za piękne życie, za śmierć na wygnaniu i w tragicznym osamotnieniu oraz wieloletnie zapomnienie.

To ich wspólny wysiłek sprawił, że dzisiaj nie tyle Cię żegnamy, ile witamy w domu, wśród ludzi, którzy zawsze będą o Tobie pamiętać.

Pozwól, że w ostatnich zdaniach, za spełnione po latach Twoje największe marzenie, podziękuję w sposób szczególny:

Panu Marszałkowi Województwa Wielkopolskiego - Markowi Woźniakowi, który pierwszy podjął inicjatywę sprowadzenia Twoich prochów do Ojczyzny i doprowadził ją do końca,

Panu Burmistrzowi Szamotuł - Jackowi Grabowskiemu, którego staraniom zawdzięczasz wiele akcentów pamięci w Szamotułach, który nawiązał serdeczny kontakt z rodziną i od pierwszej do ostatniej chwili czuwa nad przebiegiem uroczystości,

Panu Markowi Grajkowi, autorowi książki „Enigma: Bliżej prawdy” - przez wiele lat pracującemu i nadal poszukującemu dowodów na potwierdzenie i podkreślenie udziału Polaków, w tym i Twego udziału, w sukcesie Enigmy,

Proboszczowi Kolegiaty - Księdzu kanonikowi Andrzejowi Grabańskiemu, za przyjęcie prochów i uroczyste pochowanie wśród Twoich Współtowarzyszy w kwaterze Powstańców Wielkopolskich,

Panu Waldemarowi Górnemu, pasjonatowi w wielu przedsięwzięciach na rzecz Szamotuł, niestrudzonemu w poszukiwaniu form wyrazu tej dzisiejszej uroczystości i bardzo osobiście zaangażowanemu od początku w dzieło, które dziś znalazło swój uroczysty finał.

Na ręce Pana majora Wojciecha Nawrockiego, kieruję podziękowanie dla żołnierzy, którzy asystowali Tobie pułkowniku w Twojej ostatniej drodze.

Wraz z Tobą - Maksymilianie Ciężki - Teściu, Stryju, Dziadku, Pradziadku - dziękujemy Wszystkim, Wszystkim, którzy cząstkę siebie dołożyli do dzisiejszego dnia, którzy sprawowali patronat honorowy nad uroczystością i którzy życzliwie w niej uczestniczą.

Z uwagi na fakt, że większość życia Śp. Maksymiliana Ciężkiego upłynęła w wojsku, w służbie Ojczyźnie, pożegnalne słowa zakończę cytatem z książki prof. Andrzeja Hanyża „Ziemia Szamotulska w walce o wolność 1793-1919”:

„Od mogiły żołnierza nie odchodzi się ze złamaną duszą. Nie odchodzi się z poczuciem klęski i beznadziejności ale z niezbitym przekonaniem, że oto wyrosła nowa wartość ducha, wartość nie moja, ale nas wszystkich - wartość należąca do całego Narodu”.

Wszystkich proszę o życzliwą pamięć i o modlitwę za Śp. Maksymiliana Ciężkiego.


Dopisano: 13.V. 2009 r.
----------------------

„Znów mnóstwo przeżyć na moim koncie. W niedzielę [03.05.2009, przyp. mój] na Zamku Królewskim w Warszawie, w Sali Senatorskiej odbierałam pośmiertnie przyznany Śp. Maksymilianowi Ciężkiemu - Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski - za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej.

Do odznaczenia było bardzo dużo osób. [...] Było pięknie i słonecznie.
W zaproszeniu: uczestnictwo w Mszy Św. w Archikatedrze Warszawskiej, na uroczystościach na Placu Zamkowym i zaproszenie do Ogrodów Prezydenckich na obfity poczęstunek.

W sumie jednak [...] smutne refleksje, że Henryk nie doczekał i że wszystko tak późno.”

Tak późno...

„[...] A za tydzień w Szamotułach - Konferencja z udziałem przedstawicieli miast współpracujących z Szamotułami. Wykład p. Marka Grajka w języku angielskim, a po wykładzie przejście na cmentarz i odsłonięcie płyty nagrobnej Śp. M.C.

Jest też piękna wystawa, która objeżdża miasteczka Wielkopolski, a wszystko poświęcone Maksymilianowi.”

BC [08.05.2009.]

Maksymilian Ciężki: 1898-1951 (Ciężka Barbara, Grajek Marek)