Bałam się tej książki. Już po przeczytaniu noty na okładce (wyd. WAB, 2009) bałam się jej. Jestem córką, którą przeraża wizja bycia matką innej kobiety, dziewczyny. „Insekt” wlazł mi za skórę jak igła, jak drzazga, jak niewidoczne kolce wrednego kaktusa. Bałam się słusznie – to znowu książka, która boli.

Castillon w tym niewielkim tomie zgromadziła 17 opowiadań, bardzo krótkich, o relacjach matek i córek. Przerażające są jej wizje międzykobiecego współistnienia. Przerażająca jest świadomość, że matki mogą tak krzywdzić córki, a córki mogą tak krzywdzić matki (dla mnie zawsze bardziej przerażające było to pierwsze). Castillon zdaje się wiedzieć, że największe traumy w życiu dziecka, córki, funduje jej matka; im więcej czasu matka ma dla córki, tym bardziej ją krzywdzi. Im bardziej się dla niej poświęca, im częściej rezygnuje z pracy i własnego życia, tym bardziej ją kaleczy – psychicznie, społecznie...

O takich właśnie matkach jest ta książka. Bo zdecydowanie więcej w niej matek krzywdzących córki niż na odwrót. Co więcej – nie ma tu ani jednego opowiadania, które opowiadałoby o zdrowej więzi, o miłości, o tym, co dobra, normalna matka powinna dawać swojej córce. Nie ma tu ani jednego pozytywnego wzorca; Castillon wie, że „normą” są wzorce niepozytywne, chore, pokaleczone, zniekształcone, powykrzywiane – i o takich opowiada, jakby krzyczała na alarm. Wyciąga jak z rękawa coraz to nowe dewiacje, obnaża matczyną produkcję emocjonalnych kalek, które potem produkują kolejne kaleki.

To świetnie opisany obraz współczesnych relacji między córkami i matkami. Obraz nieprawdopodobnie rzeczywisty, otwierający oczy i zmuszający do patrzenia na ohydną rzeczywistość. Wiele matek i córek się w tych opowieściach odnajdzie. A jeśli przeczytają tę książkę jakieś szczęściary wychowane przez łagodną, niekrzywdzącą matkę, to przynajmniej uświadomią sobie swoje szczęście. Jeśli te opowiadania nie zmienią myślenia kobiet, to naprawdę nie wiem, co mogłoby to myślenie zmienić.

Moja ocena waha się między 5 i 6.

Brakuje mi takiego tomu o ojcach i synach.