Recenzent: porcelanka


„Jam jest Dina. Która się budzi od krzyków. Uwięzły w mojej głowie. Czasami pożerają moje ciało”[2].

Gdy Dina miała pięć lat, spowodowała tragiczny wypadek, w którego wyniku zginęła jej matka. Odtąd krzyki umierającej nieustannie rozbrzmiewają w głowie dorastającej dziewczyny, a śmierć Hjertrud determinuje jej życie. Odtrącona przez ojca i wychowana w rodzinie komornika, dopiero w muzyce odnajduje ukojenie. Jednocześnie tworzy własną, specyficzną moralność, opartą na obserwacji natury i lekturze Biblii, którą nazywa „Księgą Hjertrud”. Jak sama zauważa – „Ludzie są tak żałośnie bezradni. Natura jest obojętna. Szasta życiem. Nigdy nie bierze odpowiedzialności. Pozwala, by wszystko osiadło na powierzchni jak błoto”[3].

„Księga Diny” to historia nieprzeciętnej kobiety, ale także przekrój społeczeństwa skandynawskiego połowy XIX wieku. Herbjørg Wassmo stworzyła barwną powieść o życiu codziennym norweskiej klasy średniej utrzymującej się z handlu morskiego oraz służby i robotników dla nich pracujących. Pisarka ukazuje życie i moralność tego okresu w całej okazałości – nie pomija tematu nieślubnych dzieci, pozycji panny z dzieckiem w społeczeństwie ani zdrad małżeńskich. „Księga Diny” to także tło historyczne i polityczne, ukradkiem przemycone informacje o wojnie krymskiej i Cesarstwie Rosyjskim. Wassmo bowiem nie zapomina, że nie bez znaczenia dla zrozumienia wyborów ludzi i ich postaw życiowych jest sytuacja geopolityczna, w jakiej się znaleźli.

Norweska pisarka stworzyła tytułową bohaterkę jako silną i nietuzinkową kobietę, której woli nikt nie może się przeciwstawić. Dina jest wyzwolona, buntownicza i niepokorna, a tym samym wykracza poza ramy społeczeństwa, w którym żyje. Po osiągnięciu dorosłości i przyjęciu odpowiedzialności za własne życie nadal pozostaje ekscentryczna i wyemancypowana – pali cygara, jeździ konno bez siodła i sprawdza księgi rachunkowe. A jednak nawet tak niezależna kobieta jak ona nie jest w stanie całkowicie uwolnić się z gorsetu norm społecznych i wieść życie niczym nieskrępowane.

„Księga Diny” została napisana prostym, potoczystym stylem, pozwalającym zanurzyć się w powieść. Każdy rozdział rozpoczyna cytat ze Starego Testamentu, który jednocześnie wprowadza w akcję. Herbjørg Wassmo używa plastycznego i obrazowego języka, co ułatwia odbiór treści i sprawia, że przenosimy się w czasie i przestrzeni. Pisarka prowadzi narrację w trzeciej osobie, ale w pewnych krótkich partiach rozdziałów oddaje głos głównej bohaterce. Dzięki temu mamy szansę poznać punkt widzenia Diny, jej odczucia i myśli. Nie sprawia to jednak, że motywy działań tytułowej postaci stają się oczywiste, a jej zachowanie daje się łatwo osądzić. Bohaterowie „Księgi Diny” wymykają się bowiem jednoznacznym ocenom, a Herbjørg Wassmo nam pozostawia zrozumienie kierujących nimi pobudek. To, co najważniejsze ukryte jest między słowami i pozwala na wiele różnorodnych interpretacji.

Czy Dina nauczy się odczuwać emocje i kochać? Jak sama mówi – „miłość jest chyba morską falą stworzoną tylko dla tej plaży, w którą uderza. Ja nie jestem żadną plażą. Jam jest Dina. Obserwuję takie fale. Nie mogę pozwolić, by mnie zalały”[4].


---
[1]Herbjørg Wassmo, „Księga Diny”, przeł. Ewa Partyga, wyd. Smak Słowa, 2014, s. 579.
[2] Tamże, s. 33.
[3] Tamże, s. 549.
[4] Tamże, s. 532.




Autor: Herbjørg Wassmo
Tytuł: Księga Diny
Tłumacz: Ewa Partyga
Wydawnictwo: Smak Słowa, 2014
Liczba stron: 580

Ocena recenzenta: 5,5/6