Wczoraj, 25 maja, w trakcie uroczystości w Teatrze Polskim w Warszawie, Breyten Breytenbach odebrał Międzynarodową Nagrodę Literacką im. Zbigniewa Herberta 2017. Pochodzący z Republiki Południowej Afryki poeta, prozaik, eseista, autor sztuk teatralnych i malarz został uhonorowany statuetką oraz czekiem o wartości 50 tysięcy dolarów, ufundowanym przez Fundację PZU. Wręczana od 2013 r. Nagroda jest wyróżnieniem na polu literatury światowej, przyznawanym przez Jury, w skład którego wchodzą poeci, eseiści, tłumacze i wydawcy z Europy oraz Stanów Zjednoczonych.

Międzynarodowa Nagroda Literacka im. Zbigniewa Herberta to wyróżnienie na polu literatury światowej — przede wszystkim w dziedzinie poezji, przyznawane za wybitne dokonania artystyczne i intelektualne, nawiązujące do idei, które przyświecały twórczości Zbigniewa Herberta: niezależności, umiłowania wolności, oporu wobec kłamstwa, nierówności i przemocy. Dla wielu pokoleń Polaków to właśnie wiersze autora Raportu z oblężonego Miasta były i są moralnym drogowskazem i źródłem nadziei.

„Breyten Breytenbach to twórca, którego biografia jest przykładem jak życie i praca artysty pozostają nierozerwalnie złączone” — podkreśliła Katarzyna Herbert, wdowa po Poecie i Przewodnicząca Rady Fundacji im. Zbigniewa Herberta. „Powszechnie wiadomo, że pozostać wiernym swoim ideałom to wyzwanie niełatwe, ale tegoroczny Laureat niezłomną postawą swojego życia udowodnił, że warto być wiernym sobie” — dodała Katarzyna Herbert.

Laureata Nagrody wskazało międzynarodowe jury, w skład którego weszli poeci, eseiści, tłumacze i wydawcy: Jurij Andruchowycz (Ukraina), Edward Hirsch (USA), Michael Krüger (Niemcy), Jarosław Mikołajewski (Polska) oraz Mercedes Monmany (Hiszpania). W imieniu Jury laudację na cześć Breytena Breytenbacha wygłosił Jarosław Mikołajewski, poeta i publicysta. 

Laureat, odbierając Nagrodę, podkreślał duchową bliskość z twórczością Zbigniewa Herberta. Zwrócił również uwagę na inne wielkie nazwiska polskich twórców literatury i sztuki, których ceni i podziwia; wymienił między innymi Brunona Schulza, Josepha Conrada, Czesława Miłosza, Witolda Gombrowicza, Wisławę Szymborską. 

W swoim wystąpieniu powiedział, że w naszym ludzkim dążeniu do tego, by „doświadczać życia i je rozumieć”, musimy traktować każdą jego chwilę „jakby była pierwszą i ostatnią”. Tłumaczył: „Oto lekcja, jaką przekazują nam nasi poetyccy przewodnicy, jak Mistrz Zbigniew Herbert: że słowo nie jest lekarstwem na nieszczęścia tego świata, nie daje na nie odpowiedzi; nie może być też odzwierciedleniem rzeczywistości, ponieważ ono jest rzeczywistością bycia tu i teraz — a więc jedyną rzeczywistością do jakiej kiedykolwiek mamy dostęp”. Breytenbach przekonywał również, iż „liczy się prawdziwa przemiana, wyzwolenie, prawdziwe ludzkie działanie w obliczu bezmiaru wieczności, poważne traktowanie przeszłości i przyszłości przy pełnej odpowiedzialności za życie”. 

Obok wybranych wierszy laureata, zgromadzeni na uroczystości goście mieli okazję wysłuchać wybranych wierszy Zbigniewa Herberta w interpretacji Joanny Trzepiecińskiej oraz Andrzeja Seweryna. Wieczór uświetnił  także muzyczny występ Włodka Pawlika, znanego na całym świecie kompozytora i pianisty jazzowego.

Partnerami Fundacji im. Zbigniewa Herberta są: Instytut Adama Mickiewicza, Teatr Polski im. Arnolda Szyfmana w Warszawie oraz Biblioteka Narodowa. Patronami medialnymi są: Polskie Radio i TVP Kultura. 
Partnerem Strategicznym Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta 2017 jest Fundacja PZU. 

Breyten Breytenbach

Urodzony w roku 1939, Breytenbach jest poetą, prozaikiem, eseistą, autorem sztuk teatralnych oraz malarzem; jednym z najbardziej znanych twórców wywodzących się z Republiki Południowej Afryki. Opublikował około pięćdziesięciu książek.
W latach 60. zaangażował się w ruch skierowany przeciwko apartheidowi w RPA. W roku 1975 przyjechał do tego kraju posługując się fałszywym paszportem, mając zamiar pomagać w organizacji związków zawodowych wśród czarnoskórej ludności. Został aresztowany, oskarżony o działalność terrorystyczną i skazany na dziewięć lat więzienia. Dzięki międzynarodowym protestom zwolniono go po siedmiu latach; wyjechał wtedy do Francji i przyjął francuskie obywatelstwo. Od tego czasu został laureatem wielu nagród literackich, wykładał m.in. na New York University, wystawiał obrazy w galeriach na całym świecie. Obecnie mieszka częściowo we Francji, częściowo w Republice Południowej Afryki.
Pierwszą książką poetycką Breytena Breytenbacha w języku polskim był tom Cały czas (1980). W 2016 roku ukazał się zbiór Refren podróżny. Wiersze wybrane.

Transmisja z uroczystości:

*

Źródło: materiały prasowe