„Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie” jest polską epopeją narodową należącą do kanonu literatury polskiej i światowej. Dzieło wydano po raz pierwszy w Paryżu w 1834 roku. Zostało napisane w formie poematu epickiego i zawiera elementy innych gatunków literackich jak gawędę szlachecką, sielankę, baśń, satyrę czy powieść.

Akcja epopei rozgrywa się w czasach wojen napoleońskich w kręgach polskiego ziemiaństwa na terenach Litwy. Młody Tadeusz przyjeżdża ze szkół w Wilnie na wakacje do rodzinnego majątku Soplicowo. Zastaje tam wielu gości, którzy zjechali się, aby uczestniczyć w procesie o stary zamek należący niegdyś do magnata Stolnika Horeszki. Spośród wielu wątków pojawiających się w dwunastu księgach „Pana Tadeusza”, można wyodrębnić cztery główne. Poza sporem o zamek Horeszków, są nimi: historia miłości Tadeusza do Zosi, nieprzemijająca pamięć o zabójstwie Stolnika z rodu Horeszków i wątek niepodległościowy.

„Pan Tadeusz” znajduje się od pokoleń na polskiej liście lektur szkolnych. Aktualnie fragmenty lub cała epopeja są lekturą w klasach V–VIII szkoły podstawowej, a także w szkole średniej.


Adam Mickiewicz (1798-1855) uznawany jest za najwybitniejszego polskiego poetę, wieszcza narodowego. Rok 1822, w którym ogłosił „Ballady i romanse” uważa się za początek polskiego romantyzmu. W kolejnych latach wydał „Poezje” (1823), „Sonety krymskie” (1826), powieści poetyckie „Grażyna” (1825) i „Konrad Wallenrod” (1828). W Dreźnie, dokąd trafia po powstaniu listopadowym, powstaje jeden z najznakomitszych utworów Mickiewicza - „Dziadów cz. III”. Po przeniesieniu się do Paryża Mickiewicz napisał „Księgi narodu i pielgrzymstwa polskiego” (1834) oraz epopeję „Pan Tadeusz” (1836) - swoje ostatnie wielkie dzieło. Już po śmierci poety ukazał się zbiór wierszy pisany po r. 1835, zawierający m.in. „Liryki lozańskie”.

[Siedmioróg, 2017]