Bardzo wciągająca książka. Świetnie napisany reportaż.

Tematem jest przeszłość i obecna sytuacja rdzennych mieszkańców Kanady. A dokładnie sprawa szkół z internatem, jakie na terenie obecnej Kanady zakładały władze państwowe, a prowadzili przedstawiciele różnych wyznań, niekiedy ugrupowania świeckie.
Książka opowiada o tym, co w tych szkołach się działo. Jest to obraz przerażający, bulwersujący. Dzieci były siłą odbierane rodzicom, musiały iść do tych placówek, bo w innym przypadku rodziny traciły prawo do zasiłku, który często był jedynym źródłem utrzymania.
Państwo w tym czasie chciało zrobić wszystko, aby wyplenić z dzieci rdzennych mieszkańców ich rodowód i zaszczepić nowoczesne wychowanie i edukację. Efekt był zgoła inny.

W ramach cywilizowania Pierwszych Narodów (jak się określają rdzenni mieszkańcy), w szkołach z internatem całkowicie pozbawiono ich człowieczeństwa. Zabrano imiona i zamieniono je na numery, ścięto włosy, zabroniono porozumiewania się w ojczystym języku, całkowicie odcięto od rodziny i najbliższych. Zabroniony był nawet kontakt między rodzeństwem będącym w tej samej szkole. Za to dano ciężką, ponad siły pracę, samotność. Nie dano edukacji. W wielu przypadkach dzieci wcale się nie uczyły, bo i tak uważano, że nadają się tylko do rolnictwa (chłopcy) albo do rodzenia dzieci i zajmowania się domem (dziewczynki).

Ale nie to byłoby najgorsze. W szkołach dochodziło do potwornych nadużyć wobec dzieci. Kiedy się o tym czyta, nie da się pozostać obojętnym. Bicie, wręcz maltretowanie, również z użyciem przyrządów, wyszukane kary, również za prozaiczne lub niezamierzone przewinienia (odezwanie się w złym momencie, zasikanie łóżka czy zwymiotowanie pokarmu w czasie choroby). No i wykorzystywanie seksualne, nagminne, brutalne i wręcz zwyrodnialcze.
Jest aż ciężko uwierzyć, że takie rzeczy można robić bezbronnym dzieciom. Czytając tę książkę sama czułam ten strach i rozpacz dzieci, które nie miały się do kogo przytulić, poskarżyć i musiały w ciszy to wszystko znosić.

Naukowcy już otwarcie mówią, że trauma jest generatywna, czyli przenosi się na kolejne pokolenia. A zatem jak tak „wychowane” dzieci miały wychować własne? Jak miały je traktować, skoro wpojono im model oparty na przemocy?
Jak można być tak nierozumnym, aby uważać, że to są dobre metody wychowawcze?

Jednocześnie książka opisuje, jak postrzegani w społeczeństwie są obywatele Pierwszych Narodów. I jak ten wizerunek, wywodzący się jeszcze od pierwszych kolonizatorów wpływa na aktualną sytuacje tych ludzi. To „biały człowiek” nadał sobie prawo bycia lepszym. Uważał, że przynosi „ludom prymitywnym” cywilizację.

Czytając tę książkę bardzo mocno czułam, jak bardzo taki obraz jest absurdalny. Jak z perspektywy czasu, wydarzeń i tego, jak teraz wygląda nasz świat widać, że nie jesteśmy ani mądrzy, ani cywilizowani. Bo cywilizacja dla mnie to nie umiejętność rozwijania techniki czy przetwarzania dóbr naturalnych, to współżycie międzyludzkie, tolerancja, umiejętność tworzenia społeczeństw zrównoważonych, żyjących w harmonii. A nasza cywilizacja jest daleka od harmonii i zgody. Jesteśmy pełni urazów, traum i złości na siebie nawzajem.

Jak zatem ma dojść do pojednania, skoro nierówności są nadal? - zdają się pytać bohaterowie książki. Czy w obliczu tego, że nie dąży się do zmiany postawy, myślenia o Pierwszych Narodach wszelkie przeprosiny, rekompensaty, czy prośby o pojednanie nie są tylko pustymi gestami?
Żeby doszło do prawdziwego pojednania, zakopania żalu i bólu, musi być widoczna poprawa, muszą się dziać dobre procesy, które będą udziałem poszkodowanych. A nawet w cudownej Kanadzie tak się nie dzieje. Przeszłość jest tak głęboko zakorzeniona, że zmiana wymaga wielkiego poświęcenia i długiej pracy.

Autorka opisując to wszystko posługuje się bardzo przyjemnym językiem. Jak sama napisała, nie używa zbyt wielu przymiotników :). Jednocześnie nie ocenia, to czytelnik może sam sobie wyrobić opinie. Jest na to dużo miejsca i dzięki temu miałam wiele ciekawych przemyśleń odnośnie opisanych wydarzeń, ale też okoliczności i postępowania poszczególnych grup.

Jest jeszcze jedna dla mnie ważna sprawa. Bo choć szkoły nie były prowadzone tylko przez przedstawicieli kościoła katolickiego, to opisane zbrodnie popełniane przez nauczycieli tego wyznania są jednymi z najgorszych, jakie można dokonać na malutkich dzieciach. I do tego kościół nigdy za to nie przeprosił. Nawet Franciszek odmówił przeprosin.
Ogrom zła, jakiego dokonała ta instytucja, budzi we mnie najgorsze uczucia. Uczucia, których sama nie chcę czuć. A jednak nie potrafię być obojętna na cierpienie, zwłaszcza dzieci. Filmy braci Sekielskich, sprawa Irlandii i teraz Kanada. Kiedy nasz gatunek usunie ze swej tkanki tego obrzydliwego raka, jakim jest kościół katolicki? Zbrodnie tej instytucji, ciągłe ich ukrywanie, brak działań w tym zakresie. Ta organizacja jest hańbą dla naszego człowieczeństwa. Powinna zostać oskarżona o zbrodnie przeciw ludzkości. I ta książka, jak dla mnie, jest kolejnym na to dowodem.