"Pomysł napisania tej książki narodził się podczas dojrzewania projektu wystawy w Muzeum Europy z okazji pięćdziesięciolecia podpisania traktatów rzymskich [1957]. [...] Chodziło nam [...] o wpisanie procesu jednoczenia się Europy [...] w globalną logikę historyczną [...].

Europę rozumiemy jako spójną całość: jako zjednoczoną mimo wewnętrznych podziałów cywilizację [...]. Dramatyczne wydarzenia XX wieku przecięły ją sztuczną granicą, ustanowioną w wyniku potwornej wojny, a utrwaloną bez jej udziału przez nowy układ sił na świecie [...]. Gdy ten runął, zjednoczyła się ona na nowo wokół wspólnego projektu. Dlatego właśnie, choć zasadnicza część tej pracy poświęcona jest XX-stuleciu, jej konkluzja przywraca współczesności kontekst długiego trwania. Cywilizacja nie powstaje za życia jednego człowieka, a budowanie wspólnej Europy nie miałoby najmniejszej szansy powodzenia, nie mogłoby się nawet zacząć, gdyby nie scalał jej fundament wielowiekowych wspólnych dziejów".

Z Przedmowy


[Państwowy Instytut Wydawniczy, 2011]