Typ recenzji: Oficjalna PWN

Recenzent: Urszula Janiszyn

Dwie epoki oddzielone pięcioma stuleciami, czworo niezwykłych bohaterów i jeden fascynujący obraz - to główne elementy pasjonującej powieści historycznej Laury Morelli „Nocny portret”, ukazującej możliwe dzieje wybitnego obrazu Leonarda Da Vinci – „Damy z gronostajem”.

Florencja, rok 1476. Młoda i niezwykle ambitna Cecilia Gallerani rozkochała już w sobie księcia Mediolanu, ale jej ambicje sięgają znacznie dalej. Kolejnym krokiem ku ich realizacji ma być pozowaniu do obrazu wielkiemu Leonardowi Da Vinci, rozpoczynające tym samym największą przygodę jej życia...

Europa, 1939 rok. Młoda konserwatorka sztuki Edith pracuje przymusowo dla III Rzeszy, katalogując i zajmując się zrabowanymi dziełami malarstwa. Los sprawia, że w jej ręce trafia również „Dama z gronostajem”, wobec czego, ryzykując życiem, postanawia ona zrobić wszystko, by obraz ten nie zniknął na zawsze w prywatnych kolekcjach nazistowskich oficjeli. Pomóc jej w tym może amerykański żołnierz - Dominic, który służy w słynnej formacji Obrońców Zabytków.

Laura Morelli zaprasza nas do odbycia fascynującej podróży w czasie - do średniowiecznej Italii, jak też do mrocznego okresu II wojny światowej. Podróży, którą znaczą losy wielkiego dzieła mistrza Leonarda - począwszy od okoliczności jego powstawania, a kończąc na zdarzeniach decydujących o tym, że dziś znajduje się on w polskich zbiorach Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie. I znajdziemy w tej relacji zarówno literacką efektowność, jak i prawdę historyczną.

Jak już wspominałam, na opowieść tę składają się dwie przeplatające się ze sobą perspektywy czasowe - średniowieczna i ta z okresu II wojny światowej. Znaczą je losy czworga głównych bohaterów - Cecylii, Leonarda, Edith i Dominica, z których dwoje pierwszych bierze udział w powstawaniu słynnego obrazu, zaś dwoje pozostałych walczy o jego przetrwanie. I tu w szczególny sposób wyróżnia się wątek z Leonardem Da Vinci, w odróżnieniu od trzech pozostałych przyjmujący postać pierwszoosobowej narracji mistrza. I jest w tym coś niezwykłego, fascynującego i iście magicznego, że oto poznajemy słowa, myśli i emocje tego wielkiego człowieka.

Autorce udało się dokonać tu rzeczy trudnej, jaką jest perfekcyjne połączenie fikcji literackiej z faktami historycznymi. Z jednej strony mamy spojrzenie na losy bohaterów, którzy kochają, tworzą sztukę i walczą o nią narażając niejednokrotnie własne życie. I tu mamy wielką przygodę, emocje oraz niezwykle poruszające chwile. Z drugiej strony jest tu także historia, podparta faktami, badaniami naukowymi, które pozwalają nam nie tylko cieszyć się realistycznym obrazem średniowiecznej i dwudziestowiecznej Europy, ale też czerpać wiedzę z podanych tu źródeł.

Książka stanowi idealną propozycję dla bardzo szerokiego grona odbiorców - miłośników obyczajowych historii, sympatyków fascynujących biografii wybitnych postaci, jak i też fanów literatury spod znaku wojennej sensacji, której z pewnością tu nie brakuje. Oczywiście powieść ta oczaruje również pasjonatów sztuki i malarstwa, którzy będą mieć niebywałą sposobność poznania okoliczności powstawania słynnego dzieła mistrza Leonarda.

Lektura porywa nas od pierwszych chwil, gdy tylko wkraczamy do rzeczywistości średniowiecznej Florencji, poznajemy Cecylię i Leonarda oraz stajemy się obserwatorami ich niezwykłej relacji. Kolejne strony znaczy wojenny koszmar, ale też i jakże wspaniałe poświęcenie dla sztuki – nawet kosztem własnego życia. I dlatego też spotkanie z tą powieścią jest dla nas tak fascynujące, emocjonujące, wielokrotnie zaskakujące i trzymające w napięciu do samego końca.

Powieść Laury Morelli „Nocny portret”, to dzieło wielkie, wspaniale napisane i ukazujące piękno w najczystszej postaci – piękno sztuki oraz piękno ludzkiego charakteru, który każe dokonywać trudnych, ale i potrzebnych wyborów. Sięgnijcie po tę książkę, dajcie się jej oczarować i cieszcie się jej wyjątkowymi walorami, z których nie skorzystać byłoby grzechem, przynajmniej w mej ocenie.

Ocena recenzenta: 6/6