Powstała przed 1970 rokiem i niepublikowana dotąd "Ławica ryb" Wandy Brzeskiej to epicki obraz społeczności rybackiej Kaszub Północnych połowy XIX wieku. Fabuła powieści osnuta jest wokół tragicznego wydarzenia - głodu spowodowanego zamarznięciem morza i odejściem ławicy ryb na dalekie wody. W obliczu tego dramatu maszopi podejmują trudną walkę o życie mieszkańców wsi.

W utworze porządek świata i ludzką egzystencję wyznacza wielki mechanizm natury. Dzięki tej perspektywie powieść ma wymiar uniwersalny i ponadczasowy.

Interesujący jest styl pisarski Brzeskiej. Jej bohaterowie posługują się kaszubszczyzną, a narrator własnym synkretycznym językiem. W opisach przyrody zachwyca mistrzowska stylizacja młodopolska.


"Morze oddaliło się od kraju, tworząc na widnokręgu pas granatowy, bliższe wody miały barwę uralskiego szmaragdu, a urywając się przy zygzakach tafli lodowej o metrowej grubości, koloryzowały błękitem, różem i seledynem. […] Teraz ostre słońce styczniowe ogarnęło skalisko lodowe. Wytworzyła się feeria barw. I jakby grubym, szerokim pędzlem namalowane wystąpiły plamy ciemnego fioletu, królewskiej purpury, łososiowego ciepła i zimnego błękitu. […] Światło rozedrgane mrozem żyło i pulsowało".


[Wydawnictwo BiT oraz Muzeum Piśmiennictwa i muzyki kaszubsko-pomorskiej w Wejherowie, 2023]