"Śpij, mój chłopcze,
Śpij - i zbudź się mężczyzną.
Już koń osiodłany i napięta cięciwa,
Czasy cię wzywają. Narody czekają".


Jest rok 1923. Diejew, młody weteran wojny domowej w Rosji, dostaje rozkaz przewiezienia pięciuset dzieci w wieku od 2 do 12 lat z dotkniętego klęską głodu Powołża do Samarkandy. Przez lata służby w transporcie woził wszystko, co mogło poruszać się po torach: od zarekwirowanego ziarna i bydła po tłuszcz wielorybi w cysternach. Nigdy jednak dzieci. Mimo to z zapałem przystępuje do wykonania zadania. Nie zrażając się licznymi przeciwnościami i wykazując się nieoczekiwaną pomysłowością, kompletuje skład eszelonu oraz wyposażenie wagonów, zbiera załogę i pasażerów - sieroty z okolicznych domów dziecka. Wyruszając w tę podróż, Diejew nawet nie przypuszcza, jak wielu wyzwaniom będzie musiał sprostać i jak bardzo zmieni się jego życie.


"Eszelon do Samarkandy" to trzecia po powieściach "Zulejka otwiera oczy" i "Dzieci Wołgi" książka Guzel Jachiny, której akcja rozgrywa się we wczesnym okresie sowieckim. Tym razem autorka stworzyła na podstawie historycznych przekazów przejmującą opowieść o dramatach głodujących, bezdomnych dzieci skazanych przez los na życie na marginesie społeczeństwa. Inspiracje czerpane ze źródeł znalazły odzwierciedlenie zarówno w fabule powieści, jak i w warstwie językowej, a szczególnie w przydomkach nadawanych sobie przez dziecięcych bohaterów.


Guzel Jachina, z pochodzenia Tatarka, urodziła się w 1977 roku w Kazaniu. Ukończyła tam Instytut Pedagogiczny, a później także wydział scenariuszy Moskiewskiej Szkoły Filmowej. Jej debiutancka powieść "Zulejka otwiera oczy" (wyd. pol. Noir sur Blanc 2019) zdobyła uznanie krytyków i czytelników w wielu krajach, a sukces ten został potwierdzony prestiżowymi nagrodami Wielka Księga i Jasna Polana. Pisarka jest uznawana za kontynuatorkę tradycji wielkich twórców literatury dwóch kultur, którzy należeli do jednego z narodów imperium, ale pisali w języku rosyjskim, takich jak: Fazil Iskander, Jurij Rytcheu, Ołżas Sulejmenow czy Czingiz Ajtmatow.


[Wydawnictwo Noir sur Blanc, 2023]