Kolejna książka cenna dla lekarzy, nie tylko ze względów historycznych, ale przede wszystkim psychologicznych. Cenię sobie historie pionierskich operacji, jak zawsze u Thorwalda, dokładne i wiarygodne, ale przede wszystkim lektura ta spodobała mi się z powodu opisu ludzkich myśli i uczuć.

Nie od dziś wiemy, że tonący chwyta się brzytwy. Tak też przedstawieni są w tej książce tytułowi pacjenci - to ludzie, w sprawie których medycyna rozkłada ręce, a lekarze mówią "zgodnie z dzisiejszą wiedzą nie umiem panu/pani pomóc". Chorzy ci jednak, albo ich rodziny, nie chcieli się poddać i czekać na nieuchronną śmierć - szukali innego rozwiązania i trafiali do lekarzy młodych i ambitnych, a czasami po prostu bardzo przejętych losem ciężko chorych. Wierzyli głęboko, że nowoczesna metoda im pomoże, przedłuży życie, zwróci zdrowie, choć zdarzali się też tacy, którzy po prostu mieli dość bezczynności i bycia ciężarem dla rodziny, więc wybierali los królika doświadczalnego, żeby jeszcze się do czegoś przydać.

Z lekarskiego punktu widzenia to właśnie ta warstwa książki jest najcenniejsza. Tyle się dziś mówi o psychologii pacjenta, o tym, że tego, który nie chce, nie da się wyleczyć, choćby najlepszymi metodami... Tutaj mamy do czynienia z ludźmi, którzy, wręcz przeciwnie, zaufali lekarzom i medycynie i uparcie wierzyli w cud. I widać w trakcie lektury jak na dłoni, że ta wiara, owszem, może góry przenosić, ale pewnych granic nie da się przeskoczyć. Widać też, jak łatwo lekarz może manipulować takim chorym, co dla pacjenta kończy się tragicznie, a doktor ma nową publikację na kongres. Trzeba więc dobrze się zastanowić, gdy pacjent podpisuje zgodę na zabieg, na ile jest on świadomy tego, co go czeka. I nie chodzi tutaj o to, czy został dokładnie poinformowany, ale czy zrozumiał to, co zostało mu powiedziane.

A może lepiej się nie zastanawiać... W końcu my też jesteśmy tylko ludźmi i mamy ograniczoną wytrzymałość na stres.