Oddajemy do rąk Czytelnika tom rozmów z jednym z najwybitniejszych myślicieli rosyjskich XX wieku, Michaiłem Michajłowiczem Bachtinem (1895-1975). Rozmowy z Bachtinem prowadził filolog Wiktor Dmitrijewicz Duwakin (1909-1982), który w ostatnich latach życia gromadził ustne relacje żyjących jeszcze świadków minionej epoki. Bachtin nie pisał wspomnień, w jego biografii wiele jest "czarnych dziur", dlatego tym cenniejsza jest jego opowieść o życiu i o współczesnych, rozwinięta na tle rozmyślań o czasie, literaturze, sztuce i historii. Bachtin opowiada Duwakinowi o Wiaczesławie Iwanowie, o Mierieżkowskim, o Gippius, Błoku, Majakowskim, Pasternaku, z którymi miał okazję się zetknąć lub których tylko obserwował. Ale z tymi głównymi bohaterami epoki nie łączyły go bliskie stosunki. Nie były mu również bliskie literaturoznawcze kręgi lat dwudziestych - słynni formaliści. Filozoficzna i filologiczna praca Bachtina w latach dwudziestych była z założenia niepubliczna - cicha działalność w kręgach prywatnych - ale to właśnie ona stała się przyczyną jego aresztowania i wyroku. Tę przynależność do niepublicznej sfery kultury nazywał nieoficjalnością. W tym sensie ludźmi nieoficjalnymi byli wszyscy bohaterowie jego narracji biograficznej, opisującej bliskie, zamknięte środowisko - Judina, Pumpianski, Kagan, Meyer, Waginow. Należeli do podwodnego życia epoki, niemal niewidocznego na bulgoczącej powierzchni. Nigdy nie znaleźli się na pierwszym planie współczesności i dopiero od niedawna ich nazwiska znajdują uznanie opinii publicznej. Sam Bachtin stał się cenionym myślicielem nieco wcześniej, już za życia, ale nawet on ze swoimi książkami o Dostojewskim i Rabelais'm wyłonił się w latach sześćdziesiątych z zupełnego zapomnienia i niemalże z literackiego i naukowego niebytu. Dzięki Duwakinowi bezpośrednio od Bachtina otrzymujemy ogólny obraz jego drogi życiowej przez epoki. Nikomu innemu nie opowiadał tak szczegółowo o swojej rodzinie, o nauczycielach gimnazjalnych i uniwersyteckich, o petersburskiej uczelni z czasów przedrewolucyjnych i rewolucji, o wielu ludziach wybitnych, ale postrzeganych z dystansu, oraz mniej wybitnych, ale bliższych...

[Fundacja Aletheia, 2002]