Książka Achebe "Świat się rozpada" powinna wejść do naszego kanonu lektur tuż obok "Chłopów" Reymonta. Właściwie dla mnie te książki do pewnego momentu są o tym samym. Opisują małą społeczność, gdzie wszystko toczy się ustalonym torem; są wzloty i upadki, ulubieni bohaterowie... ale tak naprawdę chodzi o przetrwanie zimy w Polsce czy okresu suszy w Umuofii. Opisy rytuałów, wierzeń to istne cudo; w tak zarysowanym świecie mamy prawdziwego bohatera, wielkiego i silnego, z rozterkami i pewną dozą nawet niezgody na to, co odwieczne. I tyle część pierwsza, która może być podobna do naszych "Chłopów".

Później zdarza się coś, co na szczęście nam jako kulturze się nie przytrafiło. Przybywają biali i wszystko zaczyna się rozpadać. Religia i obyczaje nie są już podporą dla dumnego człowieka, który podąża ścieżką swojego losu. To tak, jakby do Lipiec przyjechał Rambo i zaczął nawracać na buddyzm. Skala porównania ogromna, jak skala zaskoczenia dla tamtej społeczności. A im dalej, tym gorzej. Obserwujemy gwałt na kulturze rdzennych Afrykanów oczyma wielkiego człowieka, ostatniego sprawiedliwego swojej ziemi.

Polecam gorąco wszystkim etnologom, ale nie tylko. Tytuł nawiązuje do wiersza "Drugie przyjście" W.B. Yeatsa, który mówi o przybyciu antychrysta. Ciekawe mogą być dywagacje, po czyjej stronie stoi autor, człowiek z ludu, a jednak wykształcony na zachodzie chrześcijanin.

"Kołując coraz to szerszą spiralą,
Sokół przestaje słyszeć sokolnika;
Wszystko w rozpadzie, w odśrodkowym wirze;
Czysta anarchia szaleje nad światem."*



---
* W.B. Yeats, "Drugie przyjście" [Second Coming], przekład: S. Barańczak.