"Berlin. Upadek 1945" to literatura historyczna najlepszej jakości. W jednym z wywiadów autor, Antony Beevor trafnie określił brytyjskich historyków jako mistrzów w swoim gatunku. Gatunku - trzeba dodać - specyficznym. To efekt połączenia iście benedyktyńskiej pracy, polegającej na docieraniu do trudno dostępnego i rozproszonego materiału faktograficznego, z talentem literackim.

"Berlin. Upadek 1945" to donośny głos autora - byłego żołnierza - przeciw wojnie. Nie ma tu bohaterów pozytywnych ani negatywnych, jest jedynie bezsens i okrucieństwo wojny. Przyznam, że nie spotkałem jeszcze chyba książki, w której by tak dobitnie przedstawiono, jak małą wartość ma życie ludzkie w czasie wojny. To ledwie - by nawiązać do słów jednego z sowieckich dygnitarzy - "zapałki, które spłonęły". Książka Beevora to opis starcia dwóch totalitaryzmów, ostatecznego upadku jednego z nich i triumfu drugiego. Triumfu, który niestety przedłużył agonię pierwszego o kolejnych kilkadziesiąt lat. Niemcy i Sowieci walczyli ze sobą z irracjonalną zaciekłością, wbrew swojemu człowieczeństwu, przepojeni ideologią. Rozsądek był wówczas często w ich oczach tożsamy ze zdradą. Czytelników z Europy Zachodniej czy USA książka może zaskoczyć. Szczególnie kontrast między wojną na zachodzie, gdzie mimo wszystko obowiązywały pewne zasady, a starciem sowiecko-niemieckim, które można określić mianem wojny totalnej. W książce nie brakuje opisów gwałtów, egzekucji, aktów ludobójstwa, jednak nie epatuje ona okrucieństwem. Opisy postępów sowieckiej ofensywy czy walk na ulicach Berlina są pasjonujące. Dzisiaj warto przypomnieć sobie te tragiczne dni czytając tę napisaną z epickim rozmachem książkę.