Pierwsze, co przyszło mi do głowy po przeczytaniu książki Witolda Paska "Bolesława Kontryma życie zuchwałe", to porównać ją z "Lodową ścianą" Ryszarda Świętka. A potem pomyślałem jeszcze o książce "Polska Partia Robotnicza. Droga do władzy 1941-1944" Piotra Gontarczyka. To ten sam nowy nurt historiografii "młodego pokolenia", który pisze bez obaw i przemilczeń. Nie ma już żadnych zabarwionych lękiem przemyśleń w rodzaju "jeżeli bohater, to chyba nie zdrajca"... Ci autorzy (Świętek - Gontarczyk - Pasek) ustalają fakty i o nich piszą. Tylko tyle i aż tyle. Historia jako sztuka opisu (a nie oceny) - to novum w naszym kraju. Jedyne, co ich różni, to pozycje, z jakich piszą - u Świętka: sympatia dla bohatera (J. Piłsudskiego), u Gontarczyka: antypatia (dla PPR i GL) a u Paska... wystudiowany, miejscami denerwujący, suchy obiektywizm. Chwilami nawet wkurzałem się na to "wypranie" książki Paska ze wszelkich ocen i emocji (tylko fakty i kontekst historyczny). Brakuje mi tu trochę właśnie takiego publicystycznego postawienia kropki nad "i", ale szanuję dokonany przez autora wybór konwencji. Książka ze wszech miar godna polecenia; właściwie powinna to być obowiązkowa lektura dla wszystkich maturzystów; to taka syntetyczna historia pierwszego półwiecza XX wieku z polskiej perspektywy. I gotowy scenariusz serialu historyczno-sensacyjnego.