"Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią" jest moim ulubionym wierszem średniowiecznym napisanym w języku polskim. Być może wynika to z mojego zainteresowania literaturą fantastyki i grozy. "Rozmowa..." do takiej literatury bez wątpienia się zalicza. Jest to najdłuższy polski wiersz średniowieczny, niestety, nie dotrwał do naszych czasów w całości (urywa się na 498 wersie).

Motyw śmierci był często obecny w literaturze i sztuce średniowiecznej Europy. Szczególny wzrost zainteresowań tą tematyką zaobserwować można od XI stulecia. Wtedy to pojawiły się utwory oraz dzieła sztuki ukazujące spotkania żywych z umarłymi. Śmierć była ukazywana w postaci gnijącego żywego trupa. Jej postać przerażała i fascynowała zarazem ówczesnych ludzi.

"Rozmowa..." powstała w latach sześćdziesiątych XV wieku. Bohater tego wiersza, odznaczający się wieloma zaletami mistrz Polikarp, pragnie spotkać się za życia ze Śmiercią. Modli się w kościele o tę możliwość i jego marzenie realizuje się. Śmierć ukazuje się mu w swojej budzącej grozie postaci - jako gnijące ciało kobiece. Polikarp jest przerażony - ale, jak się okazuje, ma wiele pytań i wątpliwości do rozwiania. Śmierć odpowiadając na jego pytania roztacza przed nim wizje swej potęgi i nieuchronności. Jednakowo kosząca dobrych i złych, biednych i bogatych, ludzi i zwierzęta, nieubłagana i nieprzekupna, jest w utworze ukazana także jako znawczyni ludzi różnych stanów i zawodów oraz ich charakterów. Sprawia to, iż utwór ma też charakter moralizująco-satyryczny. Wylicza najczęstsze grzechy i nieprawości różnych grup społecznych.

Śmierć mówi też o swoich narodzinach w zamierzchłej przeszłości: "W ten czas ja się poczęła,/ Gdy Ewa jebłko ruszyła;/ Adamowi jebłka dała,/ A ja w onem jebłku była" (wers 137-140). Pochodzenie śmierci chrześcijaństwo przypisywało (i przypisuje) grzechowi pierworodnemu.

Na mnie osobiście ten wiersz zrobił duże wrażenie. Pobudza do refleksji na temat tego, co nieuchronne i jest bardzo aktualny. Dlatego zachęcam do przeczytania.