Historia o szaleństwie, przyjaźni, wojnie i pragnieniu wolności.

Odkryłam tę książkę po wielu latach na nowo. Po wcześniejszym przeczytaniu nie dostrzegłam wielowątkowości tej historii, bardziej skupiłam się na szaleństwie tytułowego Ptaśka.

Z pewnością ciekawym aspektem jest dwugłosowa narracja w tej powieści. Al Columbato, przyjaciel Ptaśka opisuje obecne i przeszłe wydarzenia. Natomiast tytułowy bohater opowiada o swoich przeżyciach wewnętrznych.

Al i Ptasiek to przyjaciele od dzieciństwa, o czym dowiadujemy się właśnie ze wspomnień bohaterów. Spotykają się w szpitalu psychiatrycznym, w którym został zamknięty Ptasiek po udziale w II wojnie światowej. Al czeka na operację plastyczną twarzy, uszkodzonej na froncie podczas bombardowania. Dowiadujemy się, że Al był typowym nastolatkiem, interesującym się sportem i dziewczynami, a jedyną pasją Ptaśka były ptaki, najpierw gołębie, później kanarki. Chciał wiedzieć jak najwięcej o ich życiu, chciał żyć życiem ptaków – chciał być ptakiem i latać jak one, być wolną istotą. Podczas swoich obserwacji stopniowo pogrążał się w szaleństwie, sny zaczynały mu się mieszać z jawą, wydawało mu się nawet, że jest ptakiem ze swojej hodowli, ma partnerkę i dzieci. Jego największym marzeniem było latanie, dlatego też robił wszystko, by utrzymać minimalną wagę ciała i upodobnić się do ptaka. Na początku potrafił zająć się razem z Alem innymi sprawami, typowymi dla ówczesnych nastolatków. Z czasem jednak coraz bardziej pogrążał się w swoim nieosiągalnym marzeniu.

Al po powrocie z frontu zostaje poproszony o pomoc w sprawie Ptaśka, dlatego też przyjeżdża do swego przyjaciela. Zastaje go w zamkniętym pokoju, w pozie ptaka. Opowiada mu o starych dziejach, próbując obudzić w nim dawnego przyjaciela–człowieka.

Niezwykle trudno opisać tytułowego bohatera i jego szaleństwo. Jest to postać nietuzinkowa, trudna do określenia. We mnie nie wzbudziła zbyt dużej sympatii, raczej litość z powodu dążenia do czegoś niemożliwego. Na pewno jest to postać tragiczna. Myślę również, że obsesja Ptaśka jest swoistą metaforą ludzkiego pragnienia wolności, czyli czegoś nieosiągalnego.

Na pewno Wharton świetnie przedstawił rozwój i przebieg niezwykłej choroby psychicznej, chociaż nie do końca jestem pewna, czy to rzeczywiście była choroba. Każdy sam może sobie odpowiedzieć na to pytanie, czytając książkę. Przestrzegam jednak przed drastycznymi opisami zabijania psów oraz działań na froncie, mnie naprawdę podwyższyły ciśnienie swoim realizmem.

Polecam tę powieść osobom, które chcą przeczytać coś oryginalnego i inaczej spojrzeć na ludzi zwanych „wariatami”. Wyczytałam, że kontynuacją „Ptaśka” jest powieść „Al”, zamierzam ją również przeczytać i was też zachęcam do sprawdzenia, jak potoczyły się losy bohaterów.

Wspomnę też o ekranizacji powieści Whartona, która powstała w 1984 r. Głównych bohaterów zagrali w nim Matthew Modine (Ptasiek) i Nicolas Cage (Al). Jedyną znaczącą różnicą jest wojna, w filmie jest to Wietnam, w książce natomiast II wojna światowa. Film trwa prawie dwie godziny, jest więc co oglądać. Myślę, że jest świetnym uzupełnieniem książki, nie nudziłam się ani przez chwilę. Reżyser całkiem dobrze wychwycił najważniejsze i najbardziej istotne momenty powieści, doskonale je zobrazował. Poza tym lubię Nicolasa Cage'a, jego kreacja przypadła mi do gustu.

Znalazłam parę ciekawostek dotyczących filmu. Ścieżka dźwiękowa (muzykę do filmu stworzył Peter Gabriel) powstała w jeden weekend. I co najważniejsze - sama to przeoczyłam - ani w książce, ani filmie ani razu nie pada prawdziwe imię Ptaśka. Ciekawe, dlaczego?

Uważam, że zarówno film, jak i książka to dzieła nieprzeciętne, które obrazują szereg wartości, ale także zadają pytania, na które nigdy nie znajdziemy odpowiedzi. Warto do nich zajrzeć, to już klasyka.


[Tekst opublikowałam wcześniej na swoim blogu]