Akcja tego krótkiego opowiadania toczy się na Wołyniu, a mówi ono o smutnym losie chłopa pańszczyźnianego.

Tytułowy bohater, Sawka Karpowicz przychodzi na świat w ubogiej chłopskiej rodzinie. Już od najmłodszych lat cierpi biedę i musi ciężko pracować. Wokół siebie widzi tylko nędzę i wyzysk chłopów pańszczyźnianych. Nie poddaje się jednak. Próbuje dostosować się do warunków życia, nawet w miarę możliwości i na swój sposób buntuje się przeciw otaczającej go niesprawiedliwości. Na skutek ciężkich warunków pracy i życia umiera matka Sawki oraz jego dwaj starsi bracia. Okrutny ekonom nieludzko traktuje pańszczyźnianych chłopów, którzy muszą większość czasu pracować na pańskim gruncie, a ponadto są okrutnie karani za najmniejsze przewinienie. Z trudem znajdują oni czas na pracę we własnym gospodarstwie, nie zostaje im go natomiast prawie wcale na własne sprawy i prywatne życie. Gdy pewnego dnia umiera jeden z chłopów, ciężko pobity - wybucha bunt, którego nieformalnym przywódcą staje się Sawka. Bezwzględny ekonom opuszcza wieś, lecz w położeniu chłopów pańszczyźnianych nie zachodzą większe zmiany...

Po dojściu do męskiego wieku Sawka postanawia się ożenić, aby gospodarstwo zyskało gospodynię. Jego wybór pada na niejaką Nastusię, dziewczę z sąsiedniej wioski. Bohater ratuje ją przed gniewem rządcy. Sawka poślubia ukochaną kobietę. Niestety ich życie nie będzie usłane różami... Dlaczego? Czy wina leżeć będzie po stronie ludzi? A może wpływ na taki stan rzeczy będą mieć panujące ówcześnie stosunki społeczne? Jak potoczą się losy tych dwojga?

W "Historii Sawki" Kraszewski ukazuje życie codzienne chłopów pańszczyźnianych, a także obraz panujących w opisywanym okresie stosunków społecznych. Utwór jest oskarżeniem warstw posiadających o nieludzką politykę wobec poddanych, a także wołaniem o jak najszybsze zajęcie się problemem chłopów pańszczyźnianych i zmianę ich sytuacji. Jest to ważna powieść o charakterze społecznym. Do jej walorów należy też zaliczyć doskonałe opisy przyrody oraz krajobrazu wiejskiego.

Warto polecić "Historię Sawki". Nie należy do utworów wybitnych w dorobku Józefa Ignacego Kraszewskiego, ale napisana jest ciekawym i barwnym językiem. I, jak wspomniałem, porusza ważne problemy społeczne.

Zapraszam do czytania.