Rec. Robert Ciombor
Ocena: 5/6

Klasyczny kryminał retro. Gdyby można skategoryzować każdą książkę, z całą pewnością powieści Borisa Akunina trafiłyby właśnie pod taką zakładkę. Kryminał retro, czyli zagadka, przygoda, tajemnica i prawdziwa historia w tle, do tego elegancko i gustownie ubrana w słowa i z szykiem przedstawiona czytelnikowi. Po takim wstępie można by sądzić, że przed nami pojawi się książka wiekowa, archaiczna językowo, przydługa, a może i nudnawa. Nic bardziej mylnego.

Boris Akunin to współczesny pisarz rosyjski i jego książki, chociaż mocno osadzone w historii Rosji, chociaż silnie nawiązujące do klasyki kryminału, chociaż epatujące dystynkcją i szykownością, stanowią miłą i przyjemną lekturę godną wymagań współczesnego czytelnika. Gambit turecki to tylko jedna z powieści, dokładnie druga w kolejności, opisująca przygody radcy Erasta Fandorina, bohatera, detektywa, obieżyświata, śmiałka, podróżnika, awanturnika, szczęściarza. W Gambicie tureckim bohater towarzyszy w podróży wyemancypowanej, romantycznej, otwartej na świat i na przygodę kobiecie. Towarzyszy trochę za sprawą losu, trochę za sprawą honoru, a trochę za sprawą obowiązku. Tłem całej przygody jest wojna rosyjsko-turecka u schyłku XIX wieku. Erast Fandorin zostaje wysłany z wiadomością do sztabu rosyjskiego, po drodze ratuje z opresji piękną, młodą kobietę, przez co wplątuje się w kłopoty i jednocześnie staje przed koniecznością rozwiązania tajemnicy zmiany zaszyfrowanych rozkazów i wyjaśnienia niesłusznego posądzenia o zdradę. Fandorin ma przeciwko sobie godnego przeciwnika, sprytnego agenta, który nie zawaha się uśmiercić stających na jego drodze oponentów.

Historia i przygoda to jedynie tło dla sprawnie uwikłanej i przedstawionej na kartach książki intrygi. Boris Akunin pozwala czytelnikowi cieszyć się możliwością towarzyszenia bohaterowi w kolejnych krokach podczas odkrywania zawiłości i knowań tajemniczego agenta. Pozwala domyślać się motywów i skutków, jak na klasyczny kryminał przystało, nie zaniedbując jednocześnie szybkich zmian akcji, zaskakujących zwrotów i niebanalnych zawiłości, jakich oczekuje współczesny czytelnik. Mylenie tropów ma zawsze swoje uzasadnienie, zabójstwa swoją przyczynę, a akcja nierozerwalny związek z tłem historycznym. Akunin nie stroni także od subtelnego humoru, lekkiego i wyrafinowanego dowcipu i precyzyjnego wytykania przywar narodowych nie tylko strony rosyjskiej, ale i całej europejskiej mieszanki ówczesnego okresu. Bowiem w Gambicie tureckim spotkać można postaci areny wojskowej i politycznej, świata arystokracji i ludu, awanturników i ludzi honoru, romantycznych oficerów i bezdusznych dziennikarzy, i mnóstwo innych trafnie sportretowanych charakterów. Wojenna zawierucha w tle pozwala poznać wiele miejsc ówczesnej Europy związanych z historią Rosji i okresem wojny rosyjsko-tureckiej.

Gambit turecki jako jedna z kilkunastu powieści, których bohaterem jest Erast Fandorin, zachęca do sięgnięcia po kolejne książki z jego przygodami i zatopienia się w kategorię retro kryminału. Wydana jako audiobook, w pełnej ekspresji interpretacji Krzysztofa Gosztyły, zachęca do wysłuchania także drugiej pozycji Azazel i pozwala mieć nadzieję, że i kolejne tytuły Borisa Akunina będą dostępne wkrótce w postaci książek do słuchania.