Po raz pierwszy podmiotem rozważań nie jest wzajemne postrzeganie się, stereotypy i urazy dwóch sąsiednich narodów. Sięgamy wprawdzie ponownie do pokładów świadomości historycznej Litwinów, Niemców i Polaków, ale tym razem tylko po to, by odszukać w nich wielkiego nieobecnego, czyli kulturę i naród żydowski przez wieki współtworzący oblicze tej części Europy. Część historyczna rozważań ma wyraźnie dwa oblicza: obraz współżycia i wzajemnego przenikania kultur, a z drugiej strony różne formy antysemityzmu, którego apogeum był Holocaust. Zawsze w tym kontekście przewija się pytanie: Dlaczego? Jak możliwy był tak niewyobrażalny ekstremizm postaw? Każdy z autorów próbuje poszukiwać własnych odpowiedzi i ocen zjawisk.


[Stowarzyszenie Wspólnota Kulturowa Borussia, 1999]