Nie jestem optymistą ani idealistą. Amerykanie mogą pozwolić sobie na optymizm po części dlatego, że ich instytucje, włącznie z Konstytucją, zostały stworzone przez ludzi, którzy myśleli kategoriami tragicznymi. Jeszcze przed zaprzysiężeniem pierwszego prezydenta ustalone zostały zasady impeachmentu. James Madison napisał w eseju "Federalist no. 51", że ludzie są tak niereformowalni, że jedynym rozwiązaniem jest postawienie ambicji naprzeciw ambicji i interesu naprzeciw interesu: "Gdyby ludzie byli aniołami, żaden rząd nie byłby potrzebny". Nasz podział władzy opiera się właśnie na tej ponurej wizji ludzkiego zachowania. Dla odmiany rewolucja francuska zaczynała od bezgranicznej wiary w zdrowy rozsądek mas (oraz w zdolność intelektualistów do uzyskiwania dobrych wyników), by zakończyć się gilotyną.

Nasi ojcowie założyciele byli konstruktywnymi pesymistami do tego stopnia, że stale martwili się o to, co może się popsuć w stosunkach ludzkich. Zadaniem pisarza jest inspirować, ale też i prowokować – czyli mówić o rzeczach, o których zamierzeni odbiorcy woleliby nie słyszeć. Również polityka zagraniczna jest często układana pod kątem najgorszych scenariuszy. Stąd też mój pesymizm i sceptycyzm może być całkiem na miejscu. W nowym stuleciu mężowie stanu będą bowiem rozliczani nie z wielu rzeczy, które układają się dobrze w stosunkach międzynarodowych i które dla humanistów będą powodem do świętowania, tylko z bardziej mrocznych aspektów tej epoki.

Jednak aby podjąć dyskusję na temat nowego stulecia, trzeba najpierw przyjrzeć się staremu.

Robert D. Kaplan


Robert D. Kaplan jest korespondentem "The Atlantic Monthly" i autorem ośmiu bestsellerowych książek politycznych i podróżniczych, m.in. "Balkan Ghosts", "The Ends of the Earth", "The Coming Anarchy" i "Eastward to Tartary". Mieszka z żoną i synem w zachodnim Massachusetts.

[Nowe Sprawy Polityczne, 2008]