Michaił Heller (1922-1997), wybitny, nieżyjący już dziś, rosyjski historyk i intelektualista, badacz najnowszych dziejów Rosji, dysydent i więzień polityczny. W 1963 roku wyemigrował z ZSRR najpierw do Warszawy, a następnie do Paryża, gdzie był profesorem Sorbony.

Autor wielu, wydawanych najczęściej w drugim obiegu, publikacji sowietologicznych, m.in. "Utopia u władzy: Historia ZSRR od roku 1917 do naszych dni", "Siódmy sekretarz: blask i nędza Michaiła Gorbaczowa".

Niniejsza, obszerna publikacja powstawała w latach 1992-1995. Przetłumaczono ją m.in. we Francji i na Węgrzech. Obejmuje ogromny okres w historii imperium rosyjskiego: od pierwszych wzmianek w kronikach poczynając, na upadku monarchii Romanowów w 1917 roku kończąc.

Napisane z wielką erudycją i przenikliwością badawczą, a zarazem wartko i sugestywnie - dzieło to łączy w sobie najwyższy poziom naukowy z atrakcyjnym stylem literackim. Czyta się je niczym fascynującą powieść.

Autor ukazuje wydarzenia zachodzące w Rosji przez pryzmat osobowości i poczynań kolejnych carów, autokratów, osób "drugiego planu" - w tym intrygantów, "szarych eminencji" i szarlatanów. Przedstawia nowe bądź mało znane fakty i okoliczności, np. dotyczące "testamentu" Piotra I. W tym, jak również w innych opisywanych wydarzeniach, obecne są wątki polskie. Zaborcza polityka Katarzyny II, powstania narodowe z perspektywy Petersburga, poglądy Piłsudskiego i Dmowskiego na kwestię rosyjską - to tylko najbardziej spektakularne przykłady polsko-rosyjskich splotów dziejowych.

Książkę tę polecamy nie tylko historykom, nauczycielom, ale również licealistom i studentom oraz tym wszystkim, którzy pasjonują się problematyką rosyjską.

[Książka i Wiedza, 2005]