Książka „Czy to małżeństwo można uratować?” jest swoistym "studium przypadku" dostosowanym do możliwości odbiorcy masowego. "Masowego" to może zbyt duże i źle kojarzące się słowo, więc ujmę to inaczej: książkę da się czytać bez względu na poziom wiedzy dotyczącej związków partnerskich. Zbiór kilkunastu prawdziwych (podobno) historii różnych par, które borykają się z szerokim spektrum problemów, gdzie każdy czytelnik może znaleźć coś dla siebie, jeżeli nie w problemie, to w historii życia bohaterów.

Niemal 90% przytoczonych opowieści potwierdza słowa z okładki jednej z książek A.Y. Napiera - "małżeństwo stało się (...) najpopularniejszą formą psychoterapii - stosowaną doraźnie i bez większego zastanowienia"*. Niejednokrotnie problemy przedstawiane w zbiorze są złożone i wielowątkowe, niemożliwym jest dokładne ich opisanie, gdyż są to przedruki z czasopisma, które, jak wiadomo, ma ograniczoną objętość. Jednak redaktorzy radzą sobie z tym zadaniem całkiem dobrze i najistotniejsze szczegóły są odpowiednio podkreślane. Przed właściwym czytaniem radzę przeczytać wprowadzenie, ponieważ porządkuje i określa tematy, które będą poruszane w historiach.

Każdy z problemów jest przedstawiony w następujący sposób: relacja żony, relacja męża i komentarz psychologa dotyczący małżonków, terapii i zakończenia, po niektórych historiach wytłuszczona ramka z poradą dotyczącą kategorii problemów poruszonych w tekście. Wszystko w zgrabnej formie, da się poczuć techniczne dopracowanie (widać, że w redakcji pracował kompetentny edytor merytoryczny), co tylko uprzyjemnia (i przyspiesza) czytanie. Czyli mamy dwa plusy: swobodny styl przyjazny czytelnikowi i jednocześnie przedstawianie złożonych problemów w przystępny sposób. Ponadto wypowiedzi małżonków dosyć jaskrawo określają ich charakter, więc czytelnik może wyrobić sobie jakąś opinię przed przeczytaniem opinii specjalisty.

Jeżeli chodzi o moje zarzuty, to nie odpowiada mi „specjalista” bez nazwiska (w żadnym z „komentarzy terapeuty” nie jest ono przytoczone, nie wiadomo nawet, czy to ta sama osoba). Jego wypowiedzi nie mają zatem odpowiedniej wiarygodności. Warto jednak pamiętać, że czasopismo jest wydawane od 40 lat, tyleż samo funkcjonuje w nim ta rubryka, więc pewne standardy zapewne zmieniały się przez lata. Autorka zbioru nakreśla jednak pewien fenomen: „zdumiewającym wnioskiem wynikającym z lektury tej kolumny jest to, że choć szczegóły zmieniają się z miesiąca na miesiąc, z dziesięciolecia na dziesięciolecie, to podstawowe problemy mogące zaszkodzić małżeństwu pozostają zasadniczo niezmienne”**. Więcej nawet, próbuje znaleźć uniwersalny klucz do odpowiedzi na pytanie: „Dlaczego im nie wychodzi to bycie razem?”: „Ze względu na swoje wcześniejsze doświadczenia pary wnoszą do małżeństwa ukryty program – oczekiwania, z których same ledwie zdają sobie sprawę – co do tego, jak małżonek powinien myśleć, mówić i postępować. A jeśli małżonek nie postępuje zgodnie z tym wyobrażeniem, jeśli jego oczekiwania różnią się od twoich własnych? Ta różnica jest przyczyną całej masy problemów”***. Pomimo sporego uproszczenia, autorka zbioru zręcznie nakreśla podstawowy problem, z jakim borykać się muszą partnerzy.

Bilansując: książka dobra i do wanny, i do pociągu. Zdaje mi się jednak, że po przeczytaniu zbyt wielu historii można się zmęczyć. Z pewnością jednak nie dlatego, że historie są nudne. Po prostu nieświadomie, pod wpływem niektórych sugestii terapeuty czy komentarzy małżonków, przetwarzamy te wszystkie problemy odnosząc je do własnego życia. Co gorsza, nie mamy przy sobie terapeuty, który byłby w stanie wszystkie niejasności nam wyjaśnić.



---
* A.Y. Napier, „Małżeństwo: Krucha więź: W poszukiwaniu partnerstwa i trwałości”, tłum. Małgorzata Cierpisz, wyd. Znak, 2008.
** M.D. Rosen, „Czy to małżeństwo można uratować?”, tłum. Anna Minczewska-Przeczek, wyd. Bertelsmann Media, 1999, s. 14.
*** Tamże, s. 15.