Przejmujące świadectwo tragicznego losu twórcy w państwie totalitarnym

Bułhakow zawsze twierdził, że w każdej sytuacji trzeba zachować się przyzwoicie , a to w czasach stalinowskiego terroru wymagało nie lada odwagi. I podczas gdy ,,porządny'' radziecki obywatel donosił na swoich rodziców i wyrzekał się własnej przeszłości, pisarz ciągle przesłuchiwany przez bezpiekę konsekwentnie odmawiał podania jakichkolwiek nazwisk. We wszystkich kwestionariuszach podkreślał swoją przynależność do inteligencji, nie ukrywając udziału w wojnie domowej po ,,niewłaściwej'' stronie oraz swojego stosunku do radzieckiej rzeczywistości. Otoczony donosicielami i agentami GPU, zaszczuty przez krytykę i dręczony przez władzę, zdecydowanie odrzucał propozycję współpracy i pisania na zamówienie, tłumacząc się słabą znajomością współczesnych realiów. Zamiast sławić wielkie socjalistyczne budowy i bohaterów pracy pisał powieść o Szatanie i Chrystusie, ukazującą Rosję w szponach diabelskiej siły; dobrze zdawał sobie sprawę, jaki niebezpieczny temat podejmuje.

Na Dziennik Mistrza i Małgorzaty składają się skonfiskowany przez bezpiekę dziennik pisarza, pod wymownym tytułem Pod Butem, listy do rządzących i przyjaciół oraz sporządzone na prośbę Bułhakowa codzienne zapiski jego żony. W ten sposób powstała kronika życia jednego z najwybitniejszych pisarzy XX stulecia.

[Muza SA, 2013]