Muzy i redaktorki. Zbawczynie i wydawczynie. Kobiety za największymi dziełami literatury rosyjskiej.


"Za każdym dobrym mężczyzną stoi dobra kobieta" to klasyczny truizm, w świecie literatury jednak relacje pomiędzy małżonkami są o wiele bardziej złożone. Dla F. Scotta Fitzgeralda i Ernesta Hemingwaya żony były źródłem inspiracji, ale w rezultacie cierpiały na tym ich związki.

W Rosji natomiast żony najsławniejszych pisarzy głęboko angażowały się w sztukę mężów, biorąc na siebie istotną rolę w procesie tworzenia niektórych największych dzieł literackich w dziejach.

Zofia Tołstoj, Vera Nabokov, Elena Bułhakow, Nadieżda Mandelsztam, Anna Dostojewska, Natalia Sołżenicyn: wszystkie one pełniły najróżniejsze funkcje, były stenografkami i redaktorkami, tłumaczkami, nawet wydawcami, a także niezastąpionymi partnerkami intelektualnymi. Żyjąc w restrykcyjnych reżimach, wiele z nich walczyło z cenzurą i przechowywało tajne archiwa mężów, często ryzykując przy tym swoim życiem.

Te niezwykłe kobiety pielęgnowały niektóre najsławniejsze arcydzieła literackie w drodze do ukazania się drukiem, przez co stawały się prawdziwymi "niańkami talentu", jak scharakteryzowano rolę Zofii Tołstoj w trakcie powstawania "Wojny i pokoju", i miały nieoceniony wkład w proces twórczy. Jako wdowy kontynuowały swoją misję, tłumacząc i promując dzieła mężów. Czytelnicy zawdzięczają przetrwanie "Mistrza i Małgorzaty" Elenie, poezję Mandelsztama - odwadze Nadieżdy. Vladimir Nabokov nazywał Verę swoim "jedynym cieniem" i tym były wszystkie te kobiety dla swoich mężów, budując własną tradycję, która na Zachodzie nie miała sobie równej.


Alexandra Popoff jest autorką nagrodzonej w 2010 r. książki "Sophia Tolstoy. A Biography". Pisała do ogólnokrajowych rosyjskich dzienników i czasopism wydawanych w Moskwie, a jako członkini stowarzyszenia Alfred Friendly Press publikowała artykuły w "The Philadelphia Inquirer" i wydaniu niedzielnym gazety, a także w "Huffington Post" oraz "The Boston Globe". Popoff mieszka w Kanadzie, gdzie ukończyła studia doktoranckie z literatury rosyjskiej i angielskiej.


Krytyka o biografii Zofii Tołstoj:

"Dostęp, który Popoff miała do skarbnicy niepublikowanych materiałów, odróżnia tę biografię od pozostałych. Odkrywcza i bogata w szczegóły".
"The New York Times Book Review"

"Pełna życia biografia. Popoff ratuje reputację Zofii przed oszczerstwami tołstojowców".
"The Wall Street Journal"

"Oto my, niezdolni oderwać oczu od wszystkiego, co związane z Tołstojem. Niezwykłe".
"The Christian Science Monitor"

"Popoff odkrywa oszałamiającą prawdę, a czytelnicy uświadamiają sobie, do jakiego stopnia Tołstoj polegał na swojej oddanej żonie. Przejmujące. Ta książka zasługuje na szerokie grono czytelników".
"Booklist"

[Świat Książki, 2015]