Książka: Zrób sobie raj

Co to znaczy być czechofilem? Pytanie jak najbardziej zasadne w kontekście książki Mariusza Szczygła „Zrób sobie raj”. Książki, w której czeska mentalność stanowi kluczowy obiekt zainteresowania autora i jest czymś ważnym w obszarze poznania kultury danej społeczności. Trudno jednak ująć ową kulturę w jakieś sztywne ramy, bo jak pokazują przytaczane przykłady zaczerpnięte z historii, Czechy to kraj pełen paradoksów. Tutaj ateizm miesza się z wiarą, a sztuka wychodzi poza mury narodowych galer...

"Marzyła mi się książka o moim ulubionym kraju bez napinania się. Żeby nie musiała odzwierciedlać, obiektywizować, syntezować. Jestem niechlujnym czechofilem, ta książka nie jest kompetentnym przewodnikiem ani po kulturze czeskiej, ani po Czechach"*. Te słowa ze wstępu (właściwie z "Zamiast wstępu") bardzo dobrze obrazują styl książki. Autor, zamiast skupić się na głębokiej analizie Czech, zrobił rajd przez ich kulturę. Nie znajdziemy więc tutaj łączenia faktów i wyciągania wniosków - to jes...

"Zrób sobie raj" jest książką o Czechach współczesnych. To opowieść o narodzie, który stworzył sobie kulturę jako antydepresant. Jeśli - jak twierdzi Michel Houellebecq - nasze czasy najlepiej charakteryzuje słowo "posępność", to Czesi w interpretacji Szczygła umieją tę posępność imponująco usunąć z pola widzenia. Śmieją się, ale śmiech jest maską tragicznej bezradności.

Szczygła najbardziej fascynują Czesi, którzy nie wierzą w Boga. Pytanie o to, jak im się żyje bez Boga - czasem wyrażone wprost, a czasem ukryte - jest refrenem tej książki, łączącej pamiętnik z esejem, felietonem i reportażem.

[Wydawnictwo Czarne, 2010]