Książka: Wieloryby i ćmy: Dzienniki

Muszę przyznać, że znajomość z twórczością Twardocha zaczynam nietypowo, bo od dzienników, czyli można powiedzieć, że od najbardziej osobistej strony. No, powiedzmy. Po jego prozę sięgnę niewątpliwie w przyszłym roku, ale nie dlatego, że "Wieloryby i ćmy" mnie zachwyciły. Absolutnie nie. Dzienniki nie miały u mnie szczęścia, gdyż sięgałam po nie w stanie permanentnego zmęczenia i zamiast wciągać się w literackie dzieło, przysypiałam. Po jakimś jednak czasie stwierdziłam, że wina leży po stron...

Autoportret wielokrotny i literacka opowieść o współczesności.

Daleko za kołem podbiegunowym, na Spitsbergenie, jest osada. Stare drogi pozarastała tajga, okna szklarni rozbito. Po dawnym życiu pozostało niewiele – niszczejące hangary, trochę śmieci, zeschnięte krzaki pomidorów. I cmentarz. Z brzydkimi, odlanymi z betonu nagrobkami. Pod jednym z nich leży ciało rocznej dziewczynki. Jego syn też ma rok. Został w kraju, a tak niedawno zasypiał mu na kolanach.

Znacznie bliżej, na Śląsku, nie ma już śladu po starym młynie. Rozebrano go, bo groził zawaleniem. Zniknął też dom, w którym na świat przyszedł jego pradziadek, a kopalnię, w której dziadek został śmiertelnie ranny, zastąpiła szkoła wyższa. Wszędzie wokół historia porozrzucała kości. Niektóre należą do tych, którzy spoglądają ze starych zdjęć w rodzinnym albumie.

Dalekie podróże i bliskie spotkania. Obserwacje, komentarze, refleksje. W swoich dziennikach Twardoch przeplata ogólnoludzkie z pokoleniowym; historyczne ze współczesnym, a oswojone z obcym. "Wieloryby i ćmy" – autoportret wielokrotny i literacka opowieść o współczesności.

[Wydawnictwo Literackie, 2015]

Mogę już chyba powiedzieć, że mam słabość do Twardocha. Połowa „Dzienników” nie podobała mi się. Ale ta druga połowa była świetna. Jak można nie lubić kogoś, kto żyje Máraiem? Być może tak właśnie pisałby Márai swój „Dziennik” teraz? Dużo innych ciekawych tropów literackich. No i często znajduję u Twardocha swój stosunek do rzeczywistości, on opisuje to, co ja czuję – stąd pewnie ta słabość.

Jestem zła i rozczarowana, a nawet gorzej – czuję się oszukana. Jak po otwarciu pudła z proszkiem do prania, kiedy okazuje się, że proszku jest w nim połowa. Twardoch funduje swoim czytelnikom wyskrobki pisane lewą nogą pomiędzy kolejnymi prawdziwymi dobrymi książkami, jak się domyślam. Owszem, wśród tego bezładu zdarzają się dobre fragmenty – składające się może na 1/4 całej książki. Ale to trochę za mało. Do tego irytujące pławienie się we własnym ego, ach, ta erudycja, te podróże, te głębokie...