Książka: Śmierć w bunkrze: Opowieść o moim ojcu

Wyjątkowość tej książki nie polega na jej formie. Traktujących o Europie Środkowej książek będących ni to reportażem, ni to esejem, ni to podróżą po zakamarkach pamięci powstało ostatnio sporo. Pollack jednak pisze o swoim ojcu-gestapowcu. Którego nie znał, i którego nazwiska nawet nie nosi. Zbrodniarzu wojennym. Jak chce jego babcia: "człowieku uczciwym i przyzwoitym", wychowywanym w ciężkich warunkach "pogranicza językowego". Termin "pogranicze językowe" powraca co kilkanaście/dziesiąt stro...

Sbarramento di Brennero, fortyfikacje na przełęczy Brenner przy granicy austriacko-włoskiej. 6. kwietnia 1947 roku u wejścia do bunkra znaleziono tam zwłoki mężczyzny. Śledztwo pozwala ustalić jego prawdziwą tożsamość: to dr Gerhard Bast, urodzony w 1911 roku w Gottschee, Sturmbannführer SS, członek gestapo, zbrodniarz wojenny, poszukiwany listem gończym przez policję w Linzu. Ojciec Martina Pollacka.

W rodzinnych opowieściach autora jak w soczewce skupia się historia Europy w pierwszej połowie XX wieku. Martin Pollack zabiera nas w poruszającą podróż po dziejach swoich przodków, składając na naszych oczach elementy nieznanej mu dotąd rodzinnej układanki. Odkrywając swoje korzenie, zadaje sobie pytanie – czy mogło być inaczej? Czy można było zapobiec radykalizacji poglądów krewnych? I dlaczego milczenie rodziny na temat ojca z biegiem czasu stawało się coraz bardziej przejmujące? Ta książka to również uniwersalne rozliczenie się z ciężarem własnego pochodzenia, na które przecież nie mamy wpływu.


"To książka przykuwająca uwagę, a zarazem wyważona, ba, chłodno naukowa. Przede wszystkim jednak bije z niej głęboki humanizm i okiełznany ból. To literacki wyraz dojrzałości, która nie ucieka przed prawdą, lecz akceptuje ją, choć czyni to z wielkim wysiłkiem i dziecięcym poczuciem wstydu".
Claudio Magris

"Czytelnik wspaniałej książki Pollacka będzie wstrząśnięty. W trakcie lektury świadkujemy tragedii, która odsłania prawdę i nabiera wymiarów antycznych".
Ulrich Weinzierl

"...wielka reporterska narracja, archeologiczne poszukiwanie śladów i esej z dziejów mentalności".
Andreas Breitenstein

"Przygnębiająca książka, mądra, świetnie zrobiona dokumentacja i jednocześnie wrażliwa literatura".
Gabrielle von Arnim

"»Śmierć w bunkrze« to książka znakomita".
Jan Strzałka

"»Śmierć w bunkrze« to znakomicie napisany, przejmujący i refleksyjny rozrachunek z ojcem, dalszymi przodkami, własnym narodem i jego pangermańską pogardą Słowian".
Piotr Kitrasiewicz

"Martin Pollack nie waha się powiedzieć wprost: mój ojciec był zbrodniarzem. To straszne wyznanie. Zwłaszcza jeśli pada publicznie".
Zbigniew Bauer

[Wydawnictwo Czarne, 2017]