Książka: Dziady i dybuki

Bogata, gęsta od faktów i nazwisk dokumentalna saga rodzinna z gatunku tych, jakich w ostatnich latach niemało: autor natrafia na nieznaną kartę z dziejów swojej rodziny, dowiedziawszy się jako człowiek już dorosły, że jedna z jego babek była Żydówką. Zasymilowaną, noszącą polskie nazwisko, wychowaną na gorliwą katoliczkę – ale czystej krwi Żydówką. Że jej rodzonym bratem był Louis Namier, brytyjski historyk, współautor linii Curzona i gorący antagonista Romana Dmowskiego (którego postacią zafas...

Legendę łatwo przyswoić, z prawdą żyć na ogół trudniej


"I nagle buchnęła starannie skrywana, wstydliwa rodzinna historia. Walnęła faktem, wychłostała konkretem. Odszpuntowany dybuk skoczył na mnie, Bogu ducha winną ofiarę, jak na świeże mięso, jak do ciepłej krwi. A wlazł we mnie, a rozsiadł się we mnie, męczył pytaniami, podpowiadał tropy, pchał w czeluści internetu. Taplał w wylewającym się stamtąd antysemickim błocie, oblepiał narodowym jadem, nurzał w »spisku żydowskim przeciw Polsce«. Szeptał:
- Napisz, napisz. Jedyny jesteś, jedyny. Władzę masz. Całkowitą.
- Jaką władzę?
- Ty żyjesz!"

Fragment książki


"Od pierwszego zdania o Mamie Autora nie mogłem się oderwać od tej książki, póki nie dotarłem do ostatniego. Książka fascynuje i wciąga, gdyż jest opowieścią detektywistyczną o koligacjach rodzinnych (niesamowitych, zda się - nieprawdopodobnych!). »Dziady i dybuki« potwierdzają atrakcyjność idei akulturacji w polszczyźnie. Roman Dmowski bałby się takich ludzi jak ukochana Mama Jarka; przy tem postać to skomplikowana, wzorcowo wydobyta z wizerunku Polski Jagiellońskiej".

Marian Turski


"Książka potwierdza, że istnieją polscy marani, którzy jak hiszpańscy conversos przyjęli chrześcijaństwo, ale zachowali pamięć o swym żydowskim pochodzeniu. Jarosław Kurski, przełamując zmowę milczenia, odsłania rodzinne sekrety i opowiada historię syna, którego dręczy brakujący element w genealogicznej układance. Zadaje sobie dramatyczne pytanie: dlaczego dziady i dybuki - duchy przodków polskich i żydowskich - nie mogą stać w jednym domu? I czy możliwe jest ich pojednanie?"

Agata Bielik-Robson


"Jedna z najbardziej poruszających książek, jakie zdarzyło mi się przeczytać. Przejmująca, a zarazem tragiczna historia żydowskiej rodziny poszukującej drogi do polskości. Historia ludzi, którzy na taką właśnie (nieodwzajemnioną) miłość zostali skazani i taką zostali przebodzeni ojczyzną".

Jan Grabowski


[Wydawnictwo Agora, 2022]