Książka: Przejrzysty Tamir

Czadraabalyn Lodojdamba (1917-1970) - wybitny pisarz mongolski, historyk sztuki i działacz państwowy - urodził się w miejscowości Suchijngol w rodzinie pasterskiej. Jego ojciec, hodowca bydła, był człowiekiem jak na owe czasy wykształconym, posiadł sztukę czytania i pisania; on to właśnie zaszczepił synowi umiłowanie ziemi ojczystej, zainteresowanie dziejami narodu i jego folklorem.

Naukę szkolną rozpoczął Lodojdamba w czternastym roku życia, początkowo w kraju, następnie w Związku Radzieckim (w Ułan Ude), gdzie ukończył czteroletni kurs dla mongolskiej młodzieży robotniczej oraz dwuletni kurs dla pracowników kolei.

Od 1937 r. był członkiem Mongolskiej Partii Ludowo-Rewolucyjnej. W latach 1939-40 pracował na kolei w Ułan Bator jako dyżurny w parowozowni i maszynista, potem został nauczycielem w technikum łącznościowym. W latach 1941-44 był zastępcą naczelnika mongolskiego radia, następnie przeszedł do pracy w KC MPL-R jako lektor. W latach 1944-55 był kierownikiem biura lektorów oraz kierownikiem wydziału kultury. W tym też okresie pełnił obowiązki redaktora naczelnego czasopisma "Cog" ("Zarzewie") - organu Związku Pisarzy Mongolskich. W latach 1954-55 studiował na Mongolskim Uniwersytecie Państwowym w Ułan Bator, po czym został doktorantem Akademii Nauk Społecznych przy KC KPZR. W 1959 roku uzyskał stopień doktora historii sztuki. W latach 1959-62 był zastępcą prezesa Komitetu Sztuki MRL, a od 1962 r. aż do śmierci - wiceministrem kultury.

Lodojdamba - dwukrotny deputowany do Wielkiego Churału Ludowego (1954, 1969), przewodniczący mongolskiego Komitetu Solidarności Narodów Azji i Afryki - jest laureatem wielu nagród i odznaczeń za działalność społeczną i państwową.

Jako pisarz zadebiutował w latach czterdziestych, prędko zdobywając popularność wśród czytelników i uznanie krytyki. Uważany jest powszechnie za twórcę pierwszej powieści mongolskiej. Uprawiał niemal wszystkie rodzaje literackie, jednak największy dorobek ma w dziedzinie prozy. Za osiągnięcia w pracy literackiej otrzymał dwukrotnie nagrodę państwową (1954, 1963).

Rozgłos przyniosła mu powieść "Przejrzysty Tamir" - najwybitniejsze dzieło Lodojdamby. Jest to szeroka panorama historyczna obejmująca okres 1914-1932. Poprzez losy ludzi, z których każdy zawiera w sobie jakąś część prawdy o atmosferze i problemach tamtych czasów, pisarz przedstawia budzenie się narodu mongolskiego, narastanie konfliktów społecznych w przededniu rewolucji, ukazuje rozdarcie kraju po zwycięstwie władzy ludowej, aż do czasu kontrrewolucyjnego powstania lamów w 1932 r., którego zdławienie otworzyło Mongolii drogę demokratycznego rozwoju.

Lodojdamba kreśli barwne sylwetki Mongołów, pełne dramatyzmu i sprzeczności wewnętrznych, sugestywnie oddaje świat ich doznań, niezwykle interesująco przedstawia egzotyczne dla Europejczyka obyczaje narodu mongolskiego.

[Czytelnik, 1980]