Książka: Tryby

Magdalena Tulli zadebiutowała w połowie lat 90. swoistym poematem zatytułowanym „Sny i kamienie”. Następnie wydała prozę fabularną „W czerwieni”, by na początku XXI wieku, w 2003 roku, przedstawić czytelnikom „Tryby”. Nieco enigmatyczny tytuł przywołuje skojarzenia z elementami maszyn. Od tej asocjacji prowadzi nas ku metaforycznym sensom – człowiek jako trybik w machinie państwa bądź świata. Jednakże ani wątek polityczno-społeczny, ani walka jednostki z systemem państwa nie wypełnia kolejnyc...

Autorka dość przewrotnie wspomina na początku o tym, iż nie ma nic prostszego, niż stwarzanie światów. Potem jest się jednak świadkiem żmudnego zmagania się narratora z historią, która nie jest mu podległa. Gubi się biedak w tytułowych trybach gramatycznych i semantycznych. Historia, której panem winien być autor, staje się dlań wielkim problemem. Napisana pięknym językiem, w którym każde słowo ma swe właściwe miejsce i określone znaczenie. Jeśli ktoś zna inne książki Magdaleny Tulli, to ...

Sprowadzana do beznamiętnej teorii, zastygła w naukowych formułach relacja między narratorem, autorem, bohaterami, a także odbiorcami dzieła literackiego odżywa w książce Magdaleny Tulli jako pełen dramatyzmu spektakl, rozgrywający się na granicy rzeczywistości i fikcji. Pisanie pojmowane jest tu jako akt stwarzania, powoływania bytów wbrew nieustannemu zagrożeniu przemijaniem i nicością. Na poetycką, hipnotyzującą swoim rytmem, metaliteracką opowieść składają się przenikające się obrazy teraźniejszości i przeszłości, tkwiące w społecznej przestrzeni trudne wspomnienia, znaki szaleństwa, w jakim pogrąża się współczesny świat.

„Otóż dlatego właśnie lepiej być czytelnikiem niż narratorem. Miło jest, żując gumę, wprawić w szybki ruch szeleszczące kartki, a kiedy odwróci się ostatnia, lekką ręką odłożyć tom na półkę. Lepszy to los niż zgubić spodnie w błazeńskiej pogoni za uciekającym wątkiem, zaplątanym w karkołomne ewolucje linoskoczków, w oszukańcze sztuczki iluzjonistów, by w końcu zostać trafionym prosto w nos oślizłym ogryzkiem, rzuconym nie wiadomo przez kogo. Tam, pośrodku areny, gdzie zawisło parę setek spojrzeń, prawie wszystko jest możliwe i nic nikogo nie zaskoczy, i tylko nie wypada wycierać się wielką chustką w grochy, tą samą, która zaledwie przed chwilą służyła jako rekwizyt.” (fragment książki)

[Wydawnictwo W.A.B., 2003]