Książka: Szanse Powstania Listopadowego

Jerzy Łojek przeprowadza śmiałą analizę wypadków z lat 1830-1831, podejmując próbę wykazania, że społeczeństwo polskie miało ogromną i najzupełniej realną szansę samodzielnego uzyskania pełnej niepodległości. Posiadanie własnej i znakomicie wyszkolonej armii, zasilonej poważnymi rezerwami, przy błędach popełnianych przez dowództwo rosyjskie, pozwalało na przeprowadzenie walki, o której losach nie decydowała bynajmniej faktyczna dysproporcja sił między Polską a Rosją. (…)

Mickiewicz grubo przesadził ze swoją poetycką wizją, która na długie lata zastępowała u nas rzeczywisty obraz powstania (…). Była amunicja, była broń, żołnierz nie konał z wyczerpania. Nie starczyło ducha i chęci dowódca i politykom. (…) Książka Łojka doskonale, z pasją napisana, książka odważna, oby stała się zachętą dla innych historyków. Uczy ona historycznego myślenia, zachęca do czynnego udziału intelektualnego w analizie naszej przeszłości.

Wojciech Janicki, „Kierunki” 2.IV.1967


Autor – z dużym znawstwem przedmiotu i pasją publicysty – tropi i demskuje podstawowe niekonsekwencje i błędy działaczy powstania 1830 r. (…) Łojek ukazuje (…) potworny splot „tragedii pomyłek”, niewiary i złej woli, które towarzyszyły powstaniu od nocy z dnia 29 na 30 listopada aż do ostatecznej klęski. (…) „Akt oskarżenia” przywódców powstania jest oparty na tylko na analizie rzeczywistych (…) błędów – w poważnym stopniu bazuje także na perspektywach przyszłości, jaką, zdaniem autora, wytyczyłyby militarne sukcesy powstania.

Jerzy Skowronek, „Kultura” 19.II.1967


Jerzy Łojek nie napisał nowej historii powstania listopadowego – jego książka (…) jest publicystyką historyczną, „próbą reinterpretacji” pewnych węzłowych zagadnień politycznych i militarnych powstania. (…)

Jeżeli wzorem dla niektórych historyków jest olimpijski spokój i chłodne wyważenia ostrożnych stanowisk – to książka Łojka będzie dla nich wręcz prowokacją. Tym większą, że dokonaną przez zawodowego historyka (…). Łojek o Chłopickim, Skrzyneckim, Czartoryskim, Lubeckim pisze takim tonem, jakby oni siedzieli żywi przed nim! On się z nimi kłóci! (…) To nie są dla niego martwe postacie z wyblakłych kart historii, ale żywi ludzie, zdrajcy, budzący w nim nienawiść, gniew i pogardę. Łojek jest w swej książce prokuratorem, a nie historykiem. I jako prokurator przekonywa mnie w zupełności.

Kazimierz Koźniewski, „Polityka” 12.XII.1967


Książka o powstaniu listopadowym (…) trzyma w napięciu od pierwszej do ostatniej strony, budząc podziw i zachwyt dla pasji i zaangażowania autora. (…) tę gorączkę uczuć wywołuje ocena powstania (…). Czerpiąc temat z tamtych dni odziedziczył Łojek nieobiektywność, stronniczość, pamfletowość, a więc sposób prowadzenia dyskusji o powstaniu właściwy jej uczestnikom. (…)

Łojek, mówiąc wyłącznie o szansach zwycięstwa i szans tych zaprzepaszczeniu, zdejmuje z powstania listopadowego piętno tragiczności.

Alina Witkowska, „Nowe Książki” 15.VIII.1967

[Instytut Wydawniczy Pax, 1980]

Bardzo smutny esej o powstaniu listopadowym. Mądry i piękny. Łojek pokazuje, że przegraliśmy to powstanie wyłącznie na własną prośbę, w wyniku działań samych Polaków. A dokładnie – "elit", które miały inne interesy niż niepodległość, reformy, zmiany społeczne, oczynszowanie chłopów itd.