Książka: Cholonek czyli Dobry Pan Bóg z gliny

Górniczy familok przy ulicy Oślowskiego w Porębie. Dwa piętra z czerwonej cegły, w każdym po cztery mieszkania. Podłogi i okna pociągnięte czerwoną olejną farbą; zresztą ściany korytarza i izba też, bo Jankowski kupił tej farby za dużo, a przecież nic nie może się zmarnować. Na podwórzu wspólny wychodek, chlewiki i kurnik. Ludzie żyją tu razem, wiedząc o sobie wszystko - gdzie kto pracuje, co je na śniadanie i jak często bije żonę. Nie ma miejsca na intymność, kiedy rodzina z kilkorgiem dzieci g...

Powieść pisarza niemieckiego mieszkającego na ziemiach polskich, w okolicach Zabrza. Miejsce akcji to głównie ulica Oślowskiego. Pokazane jest, jak pijak i życiowy nieudacznik Cholonek dochodzi do pieniędzy, jak wiara w Hitlera zapędza go do więzienia i jakie pociągnęło to za sobą skutki dla jego żony. Wszystko napisane w bardzo naturalistyczny sposób, np. fragment o robieniu lewatywy teściowej przez jej zięcia. W tej książce nikt nie boi się nawet śmierci, jest ona naturalna, tak jak i zabic...

Autor używający pseudonimu "Janosch" urodził się w roku 1931 w Zaborzu pod Zabrzem. Mieszka w NRF. Grafik samouk. "Cholonek czyli dobry Pan Bóg z gliny" jest jego powieściowym debiutem. Książka ta jest to na pozór ciągnąca się niemal bez przerwy gawęda o drobnych wydarzeniach w śląskiej osadzie robotniczej naprzeciw Bielszowic, należącej przed wojną do Niemiec. Jest tam mowa o urodzinach i śmierci, o świniobiciu i weselach, o zatargach sąsiadek i o makabrycznych wypadkach opowiedzianych z czarnym humorem, i o pikantnych scenach erotycznych... Wszystko to ujęte jest z "żabiej perspektywy" głównej narratorki, straganiarki Marii Świętek, a opisane przez autora z imponującą znajomością środowiska i obyczajowości górnośląskiej. Ale pod tą żartobliwą powierzchnią mieszczą się treści tragiczne. Autor bezlitośnie piętnuje drobnomieszczańskość z jego tępotą, obłudą i okrucieństwem, przeżerającą jak rak środowisko robotnicze i ukazuje, jak na nim, jak na pożywce, rozwija się hitleryzm.


[Wydawnictwo Śląsk, 1974]