"Śmiech w twórczości Zbigniewa Herberta ma wiele odsłon – jest motywem poetyckim, zagadką filozoficzną, projektowaną reakcją odbiorcy, wreszcie odpowiedzią samego pisarza na otaczającą go rzeczywistość. Ma też wiele odcieni – bywa nostalgicznym uśmiechem, zabawą słowem poetyckim i tradycją literacką, dowcipem językowym, ale też reakcją obronną na zło i niesprawiedliwość, szyderstwem, narzędziem mającym poprawiać świat albo odpowiedzią na absurd i grozę rzeczywistości. To poprzez śmiech poeta odkrywa złożoność świata, jego tragikomiczną naturę.
Czasem Herbert ośmiesza swoich bohaterów, by chwilę potem pokazać ich męstwo. Nie oszczędza również siebie – ujawnia komizm sytuacji tworzenia, ułomność poety jako zwykłego człowieka. Ten rodzaj samoświadomości staje się warunkiem tworzenia. Twórca może mówić wzniośle i prawdziwie tylko wtedy, kiedy wie, że sam w swym patosie bywa śmieszny. Nie może też – zdaje się przekonywać Herbert – obywać się bez zabawy, uśmiechu, tak by nie zapomnieć o swoim czytelniku, którego winien zapraszać do udziału w radości, jaką daje obcowanie ze słowem poetyckim.
Nie ulega wątpliwości, że książka przynosi tak wszechstronne, uporządkowane, gruntownie udokumentowane przedstawienie wszelkich odmian i przypadków komizmu w Herbertowej twórczości, że bez tego opracowania nie będzie już można wyobrazić sobie kolejnych monografii oświetlających całość dzieła poety".
prof. dr hab. Anna Legeżyńska
"Nikt z badaczy wielogatunkowego pisarstwa Zbigniewa Herberta nie prowadził dotąd systematycznej refleksji nad postaciami i rolą śmiechu w twórczości tego artysty słowa, a jeżeli pojawiały się w tekstach naukowych i krytycznych uwagi o humorze poetyckim, postawie ludycznej, ironii i grotesce, to miały one charakter incydentalny, gdyż wiązały się z innymi Herbertowskimi tematami oraz artystycznymi rozwiązaniami. Tego zadania – ze świetnymi rezultatami poznawczymi – podjęła się po raz pierwszy Agnieszka Kramkowska-Dąbrowska".
prof. dr hab. Wojciech Ligęza
Agnieszka Kramkowska-Dąbrowska – doktor nauk humanistycznych, pracuje w Instytucie Badań Literackich PAN. Badaczka twórczości Zbigniewa Herberta oraz Janusza Krasińskiego. Interesuje się dramatem XX wieku i najnowszym, a także dramaturgią radiową. Autorka opracowań edytorskich, m.in. tomów: "Zbigniew Herbert. Korespondencja rodzinna" (Lublin 2008), J. Krasiński, "Krzak gorejący. Dramaty" (Warszawa 2013). Jest redaktorem prowadzącym serii "Dramat Polski. Reaktywacja", powstającej w Ośrodku Badań nad Polskim Dramatem Współczesnym.
[Instytut Badań Literackich PAN, 2016]