Książka: Ocalone w tłumaczeniu: Szkice o warsztacie tłumacza poezji z dołączeniem małej antologii przekładów - problemów

Ech… jak tu o takiej książce napisać, kiedy człowiek ma świadomość, że i tak będzie za mało i zbyt banalnie? Genialna, wspaniała, przechodząca wszelkie oczekiwania. Chociaż nie, właściwie od Barańczaka można było przecież tego oczekiwać, jeśli się czytało cokolwiek w jego przekładzie. Co za dowcip, co za słuch językowy, co za – nieledwie prestidigitatorska – zręczność w żonglowaniu rymami i nizaniu akcentów na precyzyjnie naciągnięte linki metrum! Zdaje się, że ten człowiek był w stanie przetłum...

"Ocalone w tłumaczeniu" jest fundamentalnym dziełem Stanisława Barańczaka, niezastąpionym przewodnikiem dla studentów, tłumaczy i miłośników poezji. Książka stanowi "Teorię Maksymalizmu Translatorskiego" autora mierzącego się z dawną i współczesną poezją; przedstawia nieograniczone sposoby wykorzystywania możliwości języka i wyobraźni, lecz zawsze przystępnie odkrywa przed czytelnikami fascynujące tajniki artystycznego warsztatu.

Obecne wydanie składa się z pięciu części. Pierwsza zawiera "Mały, lecz maksymalistyczny manifest translatologiczny" - teoretyczne wnioski z ponaddwudziestopięcioletnich doświadczeń translatorskich autora. Druga część to zbiór szkiców o poszczególnych przekładach z języków obcych na język polski, trzecia analizuje przekłady odwrotne, to znaczy z polskiego na inne języki. W czwartej części Barańczak skupia się na problematyce tłumaczenia Shakespeare'a, natomiast w piątej, "Małej antologii przekładów-problemów", łączącej teorię z praktyką, prezentuje czterdzieści wierszy różnych poetów (z różnych epok), opatrując je komentarzami objaśniającymi stopnie trudności przekładu. Autor nazwał te utwory 40 łamigłówkami, uznając je za praktycznie nierozwiązywalne. Mimo wszystkich uciążliwości znalazł czterdzieści niezwykle trafnych rozstrzygnięć. Jego przekłady ocalają sens i brzmienie oryginałów, zbliżając się do poziomu doskonałości.

Wznowienie zostało poszerzone o osiem nowych tekstów, będących kolejnymi przykładami, jak należy chronić poezję w przekładzie. Zdaniem George′a Steinera, wybitnego amerykańskiego komparatysty, teoretyka języka i przekładu, "relacja między tłumaczem a autorem powinna przypominać więź między malarzem a portretowanym modelem". Nietrudno zauważyć, że arcydzieła przekładu Stanisława Barańczaka stworzyły na przestrzeni wielu lat rozległą galerię najciekawszych literackich portretów.


"Translatorski talent Stanisława Barańczaka zapiera oddech - czegoś takiego, a raczej kogoś takiego, nie było chyba w dziejach nie tylko naszej poezji".
Jan Błoński

"Tłumacz czytelnik najprzenikliwszy pokazuje, jak rozumiejąca lektura arcydzieł otwiera przed nami nowe horyzonty, budzi wrażliwość, uczy mierzyć się z losem".
Lektor, "Tygodnik Powszechny"

"Czyta się tę książkę w olśnieniu, czasem w ostrej dyskusji. Dla tych, którzy boją się czytania o literaturze, mam dobrą wiadomość: »Ocalone w tłumaczeniu« to podróż zrozumiała, w której wymagający przewodnik nie pozostawia wędrowca w samotności".
Jarosław Mikołajewski, "Gazeta Wyborcza"

[a5, 2004]