Książka: Rzeczpospolita Obojga Narodów

Recenzja nagrodzona w konkursie na najlepszą recenzję 16.09-30.09.2011. Zwycięzcy serdecznie gratulujemy! Sponsorem nagród jest Biblioteka Śląska . Odłożywszy „Rzeczpospolitą Obojga Narodów”, podobnie jak wcześniejsze pozycje cyklu Jasienicy, żałowałem, że tak bardzo zubożona jest historia Polski, której uczyła się lub właśnie uczy większość z nas, by uzyskać maturę. Zapamiętywanie dat, nazwisk i wydarzeń, które w większości zatrą się w pamięci lub, w lepszym wypadku, nie posłużą ni...

Jasienica opowiada tu o bardzo niemiłym w historii Polski okresie, od śmierci Zygmunta II Augusta, ostatniego z Jagiellonów, w 1572 roku aż do trzeciego rozbioru Rzeczpospolitej w roku 1795. I w jaki sposób opowiada! Książka jest napisana cudownym stylem, bogatą i piękną polszczyzną. Ani trochę nie przypomina nudnych dzieł historycznych, przedstawiających tylko sucho, co, jak i gdzie. Autor nie boi się podejmować trudnych tematów, stawiać niewygodnych pytań oraz udzielać niedwuznacznych odpowied...

Część pierwsza trylogii "Rzeczpospolita Obojga Narodów" (opublikowana w 1967 roku) obejmuje niespełna 80 lat naszych dziejów, w tym pełną dramatyzmu historię kolejnych elekcji. "Srebrny Wiek" zaczyna opis okresu bezkrólewia po bezpotomnej śmierci Zygmunta II Augusta (1572), kończącej rządy Jagiellonów. Po krótkim epizodzie Henryka III Walezego (1573-1574), dziesięciolecie panowania Stefana Batorego (1576-1586) wypełniły próby naprawy i umocnienia władzy królewskiej oraz wojny z Moskwą o Inflanty.

"Calamitatis regnum", druga część trylogii "Rzeczpospolita Obojga Narodów" (opublikowana w 1967 roku), opowiada o burzliwych latach 1648-1696, znanych z kart powieści Sienkiewicza. Zakończone abdykacją panowanie syna Zygmunta III Wazy, Jana II Kazimierza (1648-1668), który zmagał się z wojną z Kozakami (powstanie Chmielnickiego), z Rosją i Szwecją (tzw. potop, 1655-1660), przyniosło wyniszczenie kraju, chaos w życiu politycznym, rozpanoszenie sobiepaństwa i anarchii, utratę terytoriów i osłabienie znaczenia Rzeczypospolitej. Po rządach Michała Korybuta Wiśniowieckiego (1669-1677), władcy nieudolnego i uległego wobec magnatów, chwilowo tylko poprawiło sytuację wstąpienie na tron Jana III Sobieskiego, znakomitego wodza i przewidującego polityka, który starał się, z miernym skutkiem, wzmocnić władzę królewską.

"Dzieje agonii", część trzecia trylogii "Rzeczpospolita Obojga Narodów" (opublikowana w 1972 roku), opisuje dramatyczne dla naszej historii lata 1696-1795, nasilający się proces upadku państwa prowadzący do tragicznego końca. Sprzyjało temu burzliwe panowanie Augusta II zwanego Mocnym (1697-1706, 1709-1733) i jego syna Augusta III (1733-1763) z saskiej dynastii Wettinów, przeplecione krótkotrwałymi epizodami rządów Stanisława Leszczyńskiego (1704-1709 i 1733-1736). Wykorzystując prywatę magnatów, bezsilność zrywanych sejmów, Rosja skutecznie przeciwstawiła się próbom reform ustroju, stając się gwarantem istniejącej w Rzeczypospolitej sytuacji. Objęcie tronu przez Stanisława Augusta Poniatowskiego (1764-1795), rzecznika reform i wzmocnienia państwa, doprowadziło do wybuchu konfederacji barskiej (1768-1772), po którym nastąpił pierwszy rozbiór Rzeczypospolitej między Rosję, Prusy i Austrię.

[Prószyński i S-ka, 2006]

W pierwszych dniach października poddał się Kudak. Warunki kapitulacji zostały brutalnie złamane, załoga znalazła się w niewoli bardzo ciężkiej. Stracił w niej życie Stanisław Koniecpolski, rotmistrz królewski, imiennik i krewny wielkiego hetmana. Ocaleli inni oficerowie, jak Krzysztof Grodzicki i sam Stefan Czarniecki. Za to szeregowcy szli pod nóż, mordowani byli w sposób okrutny, i to niekiedy wprost w oczach posłów polskich. Los nieszczęsnych "dragonów kudackich" świadczy, że drogowskazem st...