Wszystko zaczęło się w 1975 roku, gdy Václav Havel napisał dwie, do pewnego stopnia autobiograficzne, jednoaktówki: "Audiencja" i "Wernisaż", których głównym bohaterem był prześladowany przez władze pisarz i działacz niezależny Ferdynand Waniek. Światowy sukces jednoaktówek sprawił, że w trzy lata później (1978) Havel napisał "Protest", a Pavel Kohout "Atest", również z Ferdynandem Wańkiem. W 1981 roku, w czasie gdy Havel siedział w więzieniu, dwaj jego przyjaciele: Kohout i Pavel Landovský (obaj zmuszeni przez władze czechosłowackie do wyjazdu do Wiednia, a następnie pozbawieni obywatelstwa czechosłowackiego), postanowili kontynuować cykl jednoaktówek i zadedykować je więzionemu Havlowi. Dzięki nowej parze autorów powstała "Degrengolada" (Kohout) i "Areszt" (Landovský). Na tym jednak nie koniec. Kiedy w 1983 roku Havel opuścił więzienie, jego zwolniony wcześniej kolega z celi, działacz Karty 77, dziennikarz i pisarz, a po Aksamitnej Rewolucji minister spraw zagranicznych Czechosłowacji, Jiří Dienstbier, przywitał go na wolności... własną jednoaktówką "Przyjęcie", również z Ferdynandem Wańkiem w roli głównej (tym razem Waniek w więzieniu, gdzie spotyka m.in. ...kolegę z browaru ze sztuki "Audiencja"!). I wreszcie w 1985 roku Pavel Kohout zamknął, jak na razie, cykl jednoaktówką "Safari" (Waniek na emigracji!).
Jednoaktówki tworzą niezwykle ważny artystyczny dokument życia w Czechosłowacji (a także prawie we wszystkich krajach realnego socjalizmu) lat siedemdziesiątych i pierwszej połowy lat osiemdziesiątych. Ferdynand Waniek wchodzi w różne środowiska, pokazuje więc nie tylko stan świadomości dysydentów, lecz także wszystkich grup społeczeństwa. A że na dodatek niemal wszystkie te sztuki są szalenie zabawne, więc nic dziwnego, że padały rekordy frekwencji w salach teatralnych Europy.
Andrzej S. Jagodziński
[Oficyna Wydawnicza Atut, 2008]